Bu yazıda, “Kiracının Yaptığı Masrafları Talep Hakkı” konusunu detaylı bir şekilde ele alacak, hem hukuki düzenlemeleri hem de bu düzenlemelerin taraflar üzerindeki etkilerini kapsamlı bir şekilde inceleyeceğiz. Kiracıların kiralanan taşınmazlarda yaptıkları faydalı ve zorunlu masraflar, kiracı ve kiraya veren arasında hukuki uyuşmazlıklara neden olabilmektedir. Bu masrafların hangi durumlarda talep edilebileceği ise 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun ile maddeleri ile düzenlenme altına alınmıştır. Bu yazıda, kiracının faydalı ve zorunlu giderlerini talep edebilme hakkı detaylı bir şekilde ele alınmıştır.
Faydalı ve Zorunlu Giderler Nedir?
Kiralanan bir taşınmazda yapılan faydalı giderler, taşınmazın ekonomik değerini artıran ve kullanım amacını daha elverişli hale getiren harcamaları ifade eder. Örneğin, taşınmaza yapılan yalıtım sistemi kurulumu, enerji tasarrufu sağlayan yenilikler veya tesisatın modernleştirilmesi faydalı giderler kapsamına girmektedir. Zorunlu giderler ise taşınmazın temel işlevselliğini koruyabilmek ve kullanıma uygun hale getirebilmek için yapılan harcamaları kapsar. Su tesisatı onarımları ya da çatı tamiratı gibi masraflar bu kategoriye örnek gösterilebilir.
Her iki masraf türünde de dikkat edilmesi gereken temel kriter, kiraya verenin bu masrafları benimsediğini kanıtlayan delillerin bulunması ve harcamaların taşınmazdan ayrılamayan kalıcı nitelikte olmasıdır.
TBK 530. Maddesi ve Vekâletsiz İş Görme Hükümleri
Kiracı tarafından kiralanana yapılan zorunlu ve faydalı giderlerin, alınıp götürülmesi mümkün olmayan kısımlarının bedeli talep edilebilir. Bu talep, masrafların yapıldığı tarihteki ekonomik değerleri esas alınarak yapılmalı ve bu değerlerden yıpranma payının düşürülmesi gerekir.
Örneğin, kiracının kiralanan bir taşınmaza yaptığı tesisat yenilemesi, yıllar içerisinde kullanıma bağlı olarak ekonomik ömrünü yitirebilir. Bu durumda, masrafın ilk yapıldığı tarihteki değerinden yıpranma payı düşülerek talepte bulunulabilir. İş bu talepler, kiraya verenin masrafları benimsediğini ortaya koyan yazılı veya sözlü beyanlarla desteklenmelidir.
Yıpranma Payı ve Değer Hesaplama
Kiracının masrafları talep ederken dikkat etmesi gereken bir diğer husus, giderlerin yapıldığı tarihteki ekonomik değeri ile ilgilidir. Yapılan masrafların bedeli hesaplanırken, giderlerin ekonomik ömrü dikkate alınır ve bu ömrünü tamamlayan kısımları düşürülerek talep tutarı belirlenir. Örneğin, ekonomik ömrü 10 yıl olan bir tesisat sistemi, 5 yıl kullanılmışsa talep edilebilecek tutar yarıya düşer.
Bu hesaplama yöntemi, hem kiracının harcamalarının karşılanmasını hem de kiraya verenin mali yükümünün dengeli bir şekilde belirlenmesini sağlar.
Yargıtay’ın Yerleşik İçtihatları
Yargıtay’ın bu konuda verdiği kararlar, kiracının faydalı ve zorunlu masrafları talep hakkının hukuki zeminini güçlendirmektedir. Yargı kararlarında, giderlerin kalıcı nitelikte olması ve kiraya veren tarafından benimsendiğinin ispatlanmasının şart olduğu belirtilmektedir.
Bir davada, kiracının taşınmaza yapmış olduğu tesisat yenileme masrafı, kiraya verenin rızası dahilinde yapılmış ve bu masrafların iadesine karar verilmiştir. Ancak bu iadede, masrafların yapıldığı tarihteki değeri esas alınmış ve yıpranma payı düşürülmüştür.
Kiracının Taleplerinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Kiracının faydalı ve zorunlu gider taleplerinde başarılı olabilmesi için dikkat etmesi gereken bazı hususlar vardır. Bu taleplerin hukuki zeminde kabul edilebilmesi için yapılan masrafların belgelerle desteklenmesi şarttır. Kiraya verenin masraflara onay verdiğini gösteren yazılı veya sözlü kanıtların sunulması gerekir.
Bunun yanı sıra, masrafların kalıcı nitelikte olduğu ve kiralanandan ayrılamayacak durumda bulunduğu ispatlanmalıdır. Örneğin, kiralanan bir taşınmaza yapılan elektrik tesisatı yenilemesi kalıcı bir gider olarak değerlendirilirken, taşınabilir bir dekoratif öge bu kapsama girmez.
Kiracının Yaptığı Masrafları Talep Hakkı Sonuç
Kiracıların, faydalı ve zorunlu masraflara ilişkin taleplerinin kabul edilebilmesi için masrafların belgelerle desteklenmesi, kalıcı nitelikte olması ve yıpranma payı düşülerek hesaplanması önemlidir. Kiraya verenin onayı ve masrafları benimsemesi ise hukuki sürecin olumlu yönde ilerlemesi açısından kritik bir rol oynar. Çelik & Baştürk Hukuk ve Danışmanlık Ofisi olarak Kiracının Yaptığı Masrafları Talep Hakkı konusunda destek sunuyoruz. Av. Tolga ÇELİK ve Av. M. Nur BAŞTÜRK olarak müvekkillerimizin her aşamada yanındayız.
Sık Sorulan Sorular
Kiracı, faydalı masrafları ne zaman talep edebilir?
Kiracı, kira sözleşmesi sona erdiğinde veya kiralanan taşınmazı tahliye ederken faydalı ve zorunlu masrafların iadesini talep edebilir. Bu talep, masrafların belgelenmiş ve kiraya veren tarafından benimsendiğini gösteren delillerle desteklenmelidir.
Yıpranma payı hesaplaması nasıl yapılır?
Yıpranma payı, masrafların yapıldığı tarihten itibaren ekonomik ömrü dikkate alınarak hesaplanır. Masrafın ekonomik ömrü doldukça talep edilebilecek tutar azalmaktadır.
