İzale-i şuyu davası, ortak mülkiyete tabi bir taşınmazın veya malın paylaşılmasında yaşanan uyuşmazlıkları çözmeyi amaçlar. Bu dava, paydaşlar arasındaki hukuki ilişkilerin sonlandırılması için etkin bir yoldur. Hukuk sistemimizde, “İzale-i Şuyu Davasını Kimler Açabilir?” sorusu oldukça önemlidir. Çünkü davaya katılma hakkı, pay sahiplerinin durumu ve kamu kurumlarının yetkileri gibi çeşitli detayları bünyesinde barındırır. Gelin, bu davayı açabilecek kişilerin kimler olduğuna ve hangi şartlarla harekete geçebileceklerine yakından bakalım.
İzale-i Şuyu Davasının Hukuki Dayanağı
İzale-i şuyu davası, paylı mülkiyet (müşterek mülkiyet) veya iştirak halinde mülkiyet gibi durumlarda ortaya çıkar. Türk Medeni Kanunu’nda yer alan hükümler, pay sahiplerine taşınmazın veya malın bölünmesi ya da satış suretiyle paraya çevrilmesi hakkını tanır. Amaç, paydaşlar arasındaki ortaklığın hukuken sonlandırılmasıdır. Paylaşma sürecinde uzlaşma sağlanamazsa, dava açılarak yargısal bir çözüm istenir.
Taşınmaz Paydaşlarının Dava Açma Yetkisi
Ortak bir taşınmazın paydaşı olan herkes, tek başına veya diğer paydaşlarla birlikte izale-i şuyu davası açma hakkına sahiptir. Paydaşlar, birlikte hareket etmeyi tercih edebilir ya da biri yalnız başına dava açabilir. Önemli olan, mülkiyet payına sahip olmak ve tapuda paydaş sıfatının bulunmasıdır.
Bazen paydaşların hepsi anlaşarak davayı birlikte açar. Ancak anlaşma sağlanamadığında, tek bir paydaş da hukuki süreci başlatabilir. Bu, mülkiyet hakkının koruması adına getirilen önemli bir güvencedir.
Paydaşların Küçük veya Vesayet Altında Olması
Pay sahibi bir kişinin küçük olması durumunda, o kişinin yasal temsilcisi (velisi) davayı açabilir. Eğer paydaş vesayet altındaysa, vasi de mahkeme izni alarak bu davayı takip etme hakkına sahiptir. Burada kritik nokta, vesayet altındaki veya reşit olmayan paydaşın menfaatlerinin korunmasıdır. Yasal temsilci, paylaşım sürecinde çocuğun veya vesayet altındaki kişinin hakkını savunmakla yükümlüdür.
Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesiyle Pay Edinenler
Bir ölünceye kadar bakma sözleşmesi neticesinde taşınmazda pay edinmiş olan kişi de izale-i şuyu davası açma hakkına sahiptir. Bu sözleşme, bakımı üstlenen kişiye mülkiyet ya da pay devrini içerebilir. Sözleşmede yer alan pay hakkı, bakımı üstlenen kişinin taşınmaz üzerinde de paydaş sıfatını kazanmasına yol açar. Dolayısıyla paydaş sıfatına dayanan herkes gibi, bu kişiler de ortaklığın giderilmesini talep edebilir.
İştirak Halinde Mülkiyette Dava Açma Hakkı
İştirak halindeki mülkiyet, kan bağı veya özel bir sözleşme nedeniyle birden çok kişinin elinde bulunan ortaklıktır. Böyle bir durumda, herhangi bir ortak (şerik), uyuşmazlığın çözümü için izale-i şuyu davası açabilir. İştirak hali, paylı mülkiyetten farklı olarak payların belirgin olmadığı bir mülkiyet türüdür. Ancak ortakların dava açma hakkı yine de mevcuttur. Çünkü iştirak halindeki mülkiyette de amaç, mülkiyete konu malın paylaşılması veya satış yoluyla paraya çevrilmesidir.
Devlet, Belediye ve İl Özel İdarelerinin Dava Açma Yetkisi
“İzale-i Şuyu Davasını Kimler Açabilir?” sorusu kapsamında, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun da önem taşır. Kamu alacağının tahsilini güvence altına almak amacıyla, devlet, belediye veya il özel idaresi gibi kamu kurumları da bu davaya başvurabilir. Kamu kurumları, borçlu paydaşın hissesine yönelik bir takip veya icra işlemi başlatabilir. Alacağın tahsili için bu payın paylaşım veya satış yoluyla nakde dönüştürülmesini sağlayabilirler.
Sonuç
İzale-i şuyu davası, ortak mülkiyetteki sorunları çözme bakımından etkili bir hukuki yoldur. “İzale-i Şuyu Davasını Kimler Açabilir?” sorusunun yanıtı, paydaşın reşit olup olmaması, vesayet altında bulunup bulunmaması veya kamu kurumlarının alacak tahsil yetkisi gibi faktörlere bağlıdır. Taşınmazın bölünerek paylaşılması ya da satış yöntemiyle paraya çevrilmesi sonucunda elde edilen gelir, paydaşlar arasında payları oranında bölüşülür. Dava süreci uzun olsa da, nihayetinde mülkiyet paylaşımındaki belirsizlik son bulur. Çelik & Baştürk Hukuk ve Danışmanlık Ofisi olarak “İzale-i Şuyu Davasını Kimler Açabilir?” konusunda destek sunuyoruz. Av. Tolga ÇELİK ve Av. M. Nur BAŞTÜRK olarak müvekkillerimizin her aşamada yanındayız.
Sık Sorulan Sorular
İzale-i şuyu davası ne kadar sürer?
Davanın süresi, taşınmazın niteliğine, paydaş sayısına ve mahkemenin iş yüküne göre değişir. Ancak hukuki prosedür tamamlandığında ortak mülkiyet kesin olarak sona erer.
Tek bir paydaş davası reddedilir mi?
Hayır. Tek bir paydaşın başvurusu yeterlidir. Diğer paydaşların rızası şart olmaz.
Paydaş küçükse ne yapmalıdır?
Küçük paydaş adına velisi veya yasal temsilcisi dava açmalıdır. Eğer paydaş vesayet altındaysa, vasi gerekli izinle bu işlemi gerçekleştirir.
Kamu kurumları neden izale-i şuyu davası açabilir?
6183 sayılı Kanun uyarınca, kamu alacaklarının tahsil edilmesi amacıyla devlet, belediye veya il özel idareleri payın satılmasını ya da paylaşılmasını talep edebilir.
Ölünceye kadar bakma sözleşmesi ile pay edinmiş kişiler davacı olabilir mi?
Evet. Çünkü bu sözleşme ile pay sahibi sıfatı kazanan herkes, diğer paydaşlarla aynı haklara sahiptir.
