Eşler arasında en merak edilen konulardan biri de miras paylaşımıdır. Özellikle evlilik sırasında değil de evlenmeden önce edinilmiş mal varlıklarının, eşlerden birinin ölümü halinde diğer eşe miras kalıp kalmayacağı sıkça sorulur. Kısaca söylemek gerekirse, evlenmeden önce alınan mallar eşe miras kalır mı sorusunun cevabı “Evet”tir. Türk Medeni Kanunu’na göre sağ kalan eş, vefat eden eşin yasal mirasçılarındandır ve ölen eşin tüm mal varlığı –ister evlilik öncesi edinilsin ister sonrası– miras kapsamına girer. Ancak sağ kalan eşin bu mallardaki payının oranı, çocukların veya diğer mirasçıların olup olmamasına göre değişir.
Sağ Kalan Eşin Yasal Miras Hakkı
Türk Medeni Kanunu, sağ kalan eşi her durumda mirasçı kabul etmiştir. Miras bırakanın (ölen eşin) altsoyu (çocukları) varsa, sağ kalan eş mirasın dörtte birine sahip olur (TMK md.499). Kalan dörtte üçlük kısım çocuklar arasında paylaştırılır. Örneğin, Ali Bey evlenmeden önce bir ev ve araba edinmiş olsun; vefat ettiğinde geriye eşi ve iki çocuğu kalırsa, Ali Bey’in tüm malvarlığının 1/4’ü eşi Ayşe Hanım’a miras kalır, 3/4’ü ise iki çocuk arasında eşit paylaştırılır.
Eğer ölen eşin altsoyu yoksa, miras ikinci zümreye (anne, baba ve onların çocukları yani kardeşlere) kalır. Bu durumda sağ kalan eşin miras payı yarıya yükselir (TMK md.499). Örneğin, çocukları olmayan bir kişinin ölümü halinde geride eşi ve anne-babası kalmışsa, mirasın yarısı eşe, diğer yarısı anne ve babaya (sağ iseler) verilir. Anne ve babadan biri yoksa onun payı kardeşlere geçebilir, ama sağ kalan eş yine kendi yarı payını alır.
Hiç çocuk, anne, baba veya kardeş yoksa, sağ kalan eş mirasın tamamını alır. Yani ölen eşin yakın akrabalarından kimse hayatta değilse, mirasın tek sahibi hayatta kalan eştir. Görüldüğü üzere, evlilik öncesi edinilmiş olsun ya da olmasın, vefat eden kişinin tüm malvarlığı yasal mirasçılara geçer ve sağ kalan eş her koşulda bu mirastan belirli bir oranda pay alır.
Evlilik Öncesi Mallar Kişisel Mal Olsa da Mirasçıya Dahildir
Boşanma durumunda evlilik öncesi mallar kişisel mal sayılıp paylaşılmıyor olsa da, ölüm durumunda bu mallar mirasın bir parçasıdır. Eşiniz evlenmeden önce bir ev veya başka mal edinmişse, onun vefatı halinde bu ev miras yoluyla paylaştırılır ve size de düşen yasal pay aynen hesaplanır. Kanun, malın evlilikten önce mi sonra mı edinildiğine bakmaksızın miras bırakanın tüm malvarlığını terekesine dahil eder.
Burada karıştırılan noktalardan biri, mal rejimi tasfiyesi ile miras paylaşımının farkıdır. Eşinizin ölümü durumunda öncelikle evlilik içinde edinilmiş mallar varsa onlar üzerinde sizin mal rejimi alacağınız hesaplanır (örn. edinilmiş malların yarısı size ait olur). Daha sonra kalan malvarlığı –ki buna eşinizin evlilik öncesi malları da dahildir– miras olarak paylaştırılır. Dolayısıyla, sağ kalan eş hem mal rejimi gereği kendi hakkını alır, hem de ölen eşin kişisel malları dahil tüm kalan malvarlığından miras payını ayrıca alır. Bu durum, özellikle 2002 sonrasında geçerli edinilmiş mallara katılma rejiminde sağ kalan eşin avantajınadır.
Örneğin, eşinizin evlilik öncesi bir evi ve evlilik sırasında birikmiş banka hesabı olsun. Eşiniz vefat ettiğinde, öncelikle banka hesabının yarısı sizin olur (edinilmiş mal payınız). Daha sonra ev ve kalan paranın tamamı miras olarak hesaplanır; sizin miras payınız (örneğin çocuklarla birlikteyseniz 1/4) bu toplam üzerinden ayrıca belirlenir. Böylece evlilik öncesi evden de miras payınızı almış olursunuz.
Aile Konutu ve Sağ Kalan Eşin Hakları
Sağ kalan eşin miras hakları yanında, kanun ona bazı özel haklar da tanımıştır. Özellikle eşlerin birlikte yaşadığı aile konutu konusunda, sağ kalan eş lehine bir hak söz konusu olabilir. Türk Medeni Kanunu md.652’ye göre, sağ kalan eş, aile konutu üzerinde miras payına mahsuben mülkiyet veya intifa hakkı tanınmasını isteyebilir. Bu, eşin konutundan mahrum kalmaması için öngörülen bir imkandır. Ancak bu hak, yasal miras payı çerçevesinde değerlendirilir ve diğer mirasçıların saklı paylarına halel getirmemelidir.
Yargıtay da aile konutu konusunda dikkatli kararlar vermektedir. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 23.05.2017 tarihli kararında, aile konutu olarak kullanılan ev eğer ölen eşin kişisel malı ise sağ kalan eş lehine doğrudan mülkiyet hakkı verilemeyeceğini belirtmiştir; bunun yerine, miras payı oranında hak tanınabileceğini ifade etmiştir. Bu da gösteriyor ki, evlilik öncesi dahi olsa malın kişisel mal niteliği miras hukukunda değiştirilmez, sadece kanunun özel hükmü çerçevesinde sağ kalan eşin barınma ihtiyacı gözetilir.
Evlenmeden Önce Alınan Mallar Eşe Miras Kalır Mı? Sonuç
Evlilikten önce edinilmiş mallar, eşler arasında boşanmada paylaşılmasa da ölüm durumunda mirasın bir parçası olur ve sağ kalan eş bu mallardan yasal miras payını alır. İstanbul boşanma avukatı tecrübesiyle de bilindiği üzere, miras hukuku kuralları gereği eşinizin kişisel malları da dahil olmak üzere tüm malvarlığından pay alma hakkınız vardır. Elbette, miras payınızın oranı çocukların veya diğer akrabaların varlığına göre belirlenecektir. Sonuç olarak, evlenmeden önce alınan mallar eşe miras kalır ve bu konuda kanunen bir engel yoktur. Miras paylaşımı gibi karmaşık süreçlerde hak kaybına uğramamak için sürecin bir İstanbul boşanma avukatı veya miras hukuku uzmanıyla yürütülmesi faydalı olacaktır.
Evlenmeden Önce Alınan Mallar Eşe Miras Kalır Mı? Sık Sorulan Sorular
1. Eşim evlenmeden önce bir ev almıştı, vefat edince bu evden bana pay kalır mı?
Evet. Eşinizin evlilikten önce aldığı ev dahil olmak üzere tüm malları mirasın kapsamındadır. Çocuklarınız varsa bu evin değerinin 1/4’ü size miras kalır (kalan 3/4’ü çocuklarınız paylaşır). Eğer çocuğunuz yoksa mirasın 1/2’si size aittir. Hiç başka mirasçı yoksa ev tamamen size kalır.
2. Evlilik öncesi mallar miras paylaşımına girer mi, yoksa çocuklara mı kalır?
Evlilik öncesi mallar da miras paylaşımına dahildir. Örneğin eşinizin bekarken aldığı bir araba varsa, vefatı durumunda o arabanın değeri miras hesabına katılır ve yasal paylar oranında size ve varsa çocuklara bölüştürülür. Yani çocuklar tümünü alamaz; sizin yasal payınız ayrıldıktan sonra kalan kısmı alırlar.
3. Sağ kalan eşin miras payı tam olarak nedir?
Sağ kalan eşin miras payı, miras bırakanın yakın akrabalarına göre değişir. Ölenin altsoyu (çocukları) varsa, eş mirasın 1/4’üne sahiptir. Altsoyu yoksa, anne-baba gibi ikinci zümre mirasçılar varsa, eş mirasın 1/2’sine sahiptir. Ne altsoyu ne anne-baba (ve onların çocukları) yoksa, mirasın tamamı sağ kalan eşe kalır.
4. Eşimin ailesi, evlilik öncesi mal olduğu için miras üzerinde hakkım olmadığını söylüyor, doğru mu?
Hayır, doğru değil. Eşinizin ailesi (örneğin kayınvalideniz veya kayınbiraderiniz) evlilik öncesi mal diye miras dışı tutamaz. Kanuna göre malın ne zaman edinildiği önemli olmaksızın miras paylaşımı yasal oranlara göre yapılır. Eşinizin ailesi de mirasçı olabilir ancak sizin yasal payınızı engelleyemez. Kişisel mal kavramı boşanmada önemlidir, mirasta ise tüm mallar paylaşılır.
5. Eşimden kalan miras payımı almak için ne yapmalıyım?
Eşiniz vefat ettiğinde, miras payınızı alabilmek için öncelikle mirasın reddi gibi bir beyanınız yoksa otomatik olarak mirasçı olursunuz. Resmi mirasçılık belgesi (veraset ilamı) çıkartarak mirastaki payınızı belirleyebilirsiniz. Miras paylaşımı için diğer mirasçılarla anlaşarak taksim yapabilir veya mahkemeye başvurabilirsiniz. Bu süreçte bir avukatla çalışmak haklarınızın korunması açısından yararlı olacaktır.
