Eşlerden birinin yurtdışında yaşaması, boşanma sürecini biraz daha karmaşık hale getirebilse de, Türk hukukunda bu durumda da boşanma davası açmak mümkündür. “Eşim yurtdışında, boşanmak istiyorum” diyen pek çok kişi bulunmaktadır ve bu kişiler, doğru adımları izleyerek evliliklerini sona erdirebilirler. Bu makalede, eşi Türkiye dışında yaşayanların Türkiye’de boşanma davası açma süreci, karşılaşabilecekleri zorluklar ve dikkat etmeleri gereken noktalar ele alınmaktadır.
Yurtdışında Bulunan Eşe Karşı Türkiye’de Boşanma Davası
Eşinizin yurtdışında olması, Türk mahkemelerinde boşanma davası açmanıza engel değildir. Türk vatandaşı olmanız veya evliliğinizin Türkiye’de yapılmış olması gibi bağlantılar, Türk mahkemelerine boşanma konusunda yargı yetkisi verir. Örneğin:
- Her iki eş de Türk vatandaşıysa, dünyanın neresinde yaşarlarsa yaşasınlar Türk mahkemelerinde boşanma davası açılabilir.
- Eşlerden biri Türk vatandaşı, diğeri yabancıysa da Türk mahkemeleri boşanma davasına bakabilir. Genellikle davacının (boşanmayı isteyen tarafın) Türkiye’deki yerleşim yeri aile mahkemesi yetkili olur.
Yani, eşiniz Türkiye dışında yaşıyor diye Türkiye’de dava açamamak gibi bir durum yoktur. Boşanma dilekçenizi, kendi ikametgahınızdaki Aile Mahkemesi’ne verebilir ve süreci başlatabilirsiniz.
Yurtdışındaki Eşe Tebligat ve Dava Süreci
Eşiniz yurtdışında olduğu için, boşanma davasında en kritik mesele tebligat sürecidir. Türk mahkemesi, davalı eşe dava dilekçesini ve duruşma gününü resmi olarak bildirmek zorundadır. Peki bu nasıl yapılır?
- Adres Tespiti: Öncelikle, eşinizin yurtdışındaki güncel adresi tespit edilmelidir. Elinizde bir adres yoksa, yakınlarından, ortak tanıdıklardan ya da sosyal medya gibi kaynaklardan adres bulmaya çalışmalısınız. Mümkünse, resmi nüfus kayıtlarında (yabancılar kütüğü vb.) geçen en son adresi de araştırılabilir.
- Tebligat Yöntemi: Türkiye, pek çok ülke ile uluslararası tebligat anlaşmalarına taraftır (örn. Lahey Sözleşmesi). Eşinizin bulunduğu ülke bu anlaşmaya taraf ise, Adalet Bakanlığı aracılığıyla o ülkenin adli makamlarına tebligat gönderilir. Bu süreçte dava evrakları, ilgili ülkenin diline tercüme edilerek yollanır. Örneğin, eşiniz Almanya’da ise mahkeme dilekçesi ve ekleri Almanca’ya çevrilip Alman makamları üzerinden kendisine iletilebilir.
- Diplomatik Tebligat: Eğer ilgili ülke ile doğrudan bir anlaşma yoksa, tebligat Dışişleri Bakanlığı kanalıyla diplomatik yolla yapılabilir. Bu durumda da evraklar o ülkenin resmi diline tercüme edilecektir.
- Tebligat Süresi: Yurtdışına tebligat, yurtiçine göre daha uzun sürebilir. Belgelerin tercümesi, gönderilmesi ve karşı ülke makamlarınca muhataba ulaştırılması birkaç ay alabilir. Sabırlı olmak gerekir; zira mahkeme, bu tebligatın sonucunu beklemek zorundadır.
- İlanen Tebligat: Eşinizin adresi hiç bulunamaz veya yabancı ülke makamları adresin tespit edilemediğini bildirirse, Türk mahkemesi son çare olarak ilanen tebligat yoluna başvurabilir. Bu durumda, dava ilan yoluyla duyurulur (Türkiye’de ve gerekiyorsa eşin olabileceği ülkede gazete ilanı veya Türkiye’de e-ilan sistemi ile). İlanen tebligat yapıldıktan sonra, eşinizin haberdar olduğu varsayılır ve dava yokluğunda devam edebilir.
Eşin Davaya Katılmaması ve Tek Taraflı Boşanma
Eşiniz yurtdışında olduğu için çoğu durumda duruşmalara katılmayabilir. Peki bu durumda davanız nasıl ilerler?
- Çekişmesiz (Anlaşmalı Olmayan) Boşanma: Eşiniz davaya gelmese bile, mahkeme usulüne uygun tebligat yapıldığı sürece davayı sürdürebilir. Eğer eşiniz cevap vermiyor ve duruşmalara girmiyorsa, dava gıyabında (yokluğunda) yürür. Siz, boşanma gerekçelerinizi ve delillerinizi mahkemeye sunarsınız. Mahkeme, gönderilen tebligata rağmen gelmeyen davalının yokluğunda yargılamayı yaparak karar verebilir. Buna “gıyabi karar” denir. Eşiniz daha sonra bu karara itiraz etme hakkına (yargılamanın yenilenmesi talebi gibi) sınırlı sürelerle sahiptir, ancak bu haklar usulle sınırlıdır.
- Anlaşmalı Boşanma İhtimali: Eşinizle boşanma konusunda anlaşırsanız, anlaşmalı boşanma çok hızlı bir çözümdür. Ancak Türk Hukuku’nda anlaşmalı boşanma için her iki eşin de mahkemede hakim karşısına çıkarak protokolü onaylaması gerektiğinden (TMK m.166/3), eşinizin yurtdışından gelip duruşmaya katılması veya en azından Türkiye’de bir duruşmada hazır bulunması gerekir. Eğer bu mümkün değilse, anlaşmalı boşanma prosedürü uygulanamaz. Bu durumda fiilen anlaşmış olsanız bile, davayı çekişmeli (protokolsüz) boşanma şeklinde açıp tek taraflı yürütmeniz gerekebilir.
- Deliller ve Sebepler: Eşiniz uzakta olduğu için belki evlilik birliği fiilen de bitmiş durumda olabilir. Mahkemeye sunacağınız boşanma sebebi, terk, geçimsizlik (evlilik birliğinin temelden sarsılması) gibi genel sebepler olabilir. Eşinizin yokluğu, tek başına bir boşanma sebebi değildir; ancak terk nedeniyle boşanma özel bir durumdur (aşağıda kısaca değineceğiz). Genelde en yaygın yol, evlilik birliğinin sarsılması (şiddetli geçimsizlik) maddesine dayanmaktır. Bu kapsamda, eşinizin uzun süredir ayrı yaşadığı, evlilik görevlerini yerine getirmediği gibi olgular dile getirilebilir.
Terk Nedeniyle Boşanma ve Yurtdışındaki Eş
Eşiniz sizi terk edip yurtdışına yerleşmişse, Türk Medeni Kanunu m.164’te düzenlenen terk nedeniyle boşanma sebebine dayanabilirsiniz. Bu sebebe dayanabilmek için:
- Eşinizin ortak konutu haklı bir sebep olmaksızın terk etmesi ve dönüşüm olmadan en az 6 ay geçmesi gerekir.
- Sizin, mahkeme veya noter aracılığıyla eşe ihtar göndererek eve dön çağrısında bulunmanız şarttır. Terk ihtarı, terk üzerinden en az 4 ay geçince gönderilebilir ve ihtar tebliğinden itibaren 2 ay içinde eş dönmezse dava hakkı doğar.
- Eş yurtdışında olduğu için ihtarı ulaştırmak zor olabilir; ancak bu da ilanen tebligat yoluyla yapılabilir. İhtar ilanına rağmen eşiniz dönmezse, terk sebebiyle boşanma davası açabilirsiniz.
- Mahkeme, ihtar prosedürünün doğru yapılıp yapılmadığına dikkat eder. İhtar doğru yapılmazsa davanız reddedilebilir. Bu nedenle bu süreci avukat yardımıyla yürütmek faydalı olabilir.
Terk nedeniyle boşanma, eşin yokluğu durumunda etkin bir yöntem olabilir. Zira terk, ispatlandığında hakim için boşanma kararı vermek yükümlülüğü doğuran özel bir sebep sayılır.
Eşim Yurtdışında Boşanmak İstiyorum Sonuç
Eşiniz yurtdışında olsa bile boşanma hakkınızı Türkiye’de kullanabilirsiniz. Süreç, yurt içindeki boşanma davalarına göre biraz daha uzun ve zahmetli olsa da, doğru adımlarla neticeye ulaşmak mümkündür. Bu bağlamda en önemli husus, tebligat işlemlerinin düzgün yapılması ve sabırlı olmaktır. Mahkeme, eşinize ulaşmak için gerekli prosedürleri tamamlayacak ve nihayetinde gelmese de karar verebilecektir.
Bu süreçte, uluslararası tebligat, tercüme ve gerekirse ilanen tebligat gibi teknik detaylar bulunduğundan, bir avukattan yardım almak oldukça faydalı olabilir. Deneyimli bir İstanbul boşanma avukatı, evrakların doğru şekilde çevrilmesi ve tebligat işlemlerinin eksiksiz yürütülmesini sağlayarak davanızın daha hızlı sonuçlanmasına katkı sunar. Sürecin her aşamasında profesyonel destek almak, hataların önlenmesi açısından önemlidir. Sonuç olarak, gerekli hukuki adımları bir İstanbul boşanma avukatı eşliğinde atarak siz de tek taraflı olarak evliliğinizi Türkiye’de sonlandırabilir ve hayatınızda yeni bir sayfa açabilirsiniz.
Eşim Yurtdışında Boşanmak İstiyorum Sık Sorulan Sorular
Eşim yurtdışında boşanmak istiyorum, boşanma davasını Türkiye’de mi yoksa onun bulunduğu ülkede mi açmalıyım?
Bu durum sizin tercihinize ve koşullara bağlıdır. Türkiye’de dava açarsanız, Türk hukukuna göre boşanma gerçekleşir ve doğrudan nüfus kaydınız güncellenir. Ancak tebligat süreci uzun sürebilir. Eşinizin bulunduğu ülkede dava açarsanız, o ülkenin hukukuna göre boşanabilirsiniz; bu belki daha kolay olabilir çünkü eşiniz orada bulunuyor. Fakat yabancı bir boşanma kararı alırsanız, onun da ayrıca Türkiye’de tanınması gerekeceğini unutmayın. Dolayısıyla, sonunda yine Türkiye’de bir işlem yapmanız şart olacak. Birçok kişi, çift taraflı uğraşmamak için doğrudan Türkiye’de dava açmayı tercih etmektedir.
Eşim tebligatları almazsa veya açıp imzalamazsa ne olur?
Tebligatın ulaşmaması veya kabul edilmemesi halinde, ilgili makamlar durumu mahkemeye bildirir. Eğer adres doğruysa ve sadece eşiniz tebligatı almaktan imtina ediyorsa, genellikle evrak bırakılarak tebliğ edilmiş sayılır. Hiç ulaşılamazsa, mahkeme ilanen tebligata karar verir. Bu ilan yoluyla bildirim de yasal olarak geçerlidir. Sonuç olarak, usulen tebligat yapıldığı kabul edildikten sonra eşiniz davaya katılmasa bile mahkeme boşanma davasını karara bağlayabilir.
Eşim duruşmalara katılmazsa hakim boşanmamızı onaylar mı?
Eşiniz gelmese dahi, eğer sunduğunuz deliller boşanmayı haklı kılacak nitelikteyse hakim boşanmaya karar verebilir. Özellikle uzun süre ayrı yaşama, evlilik yükümlülüklerini yerine getirmeme gibi durumlarda “evlilik birliğinin temelinden sarsılması” sebebiyle boşanma kararı verilmektedir. Eşiniz yokluğunda verilen karara itiraz edebilir ama bu oldukça sınırlıdır ve süreye tabidir. Genellikle, doğru prosedür izlendiğinde, mahkeme tek tarafın talebiyle de boşanmayı sonuçlandıracaktır.
Eşimle anlaşmış olsak bile o yurtdışındayken anlaşmalı boşanabilir miyiz?
Türk hukukunda anlaşmalı boşanma için her iki eşin de hakim huzurunda sözlü olarak irade beyanı şarttır. Eşiniz duruşmaya fiziken katılamıyorsa bu şart sağlanamaz. Bu durumda, tam olarak anlaşmış olsanız bile, dava “anlaşmalı” değil, çekişmeli (protokolsüz) olarak yürümeli; ancak mahkemeye bir protokol sunup bunu kararın eki yapmasını talep edebilirsiniz. Yine de eşinizin gelmemesi, hakimin anlaşmalı boşanma hükümlerini uygulamasına engeldir. Alternatif olarak, bazı eşler bulundukları ülkede (örneğin o ülkenin mahkemesinde) anlaşmalı boşanıp sonra Türkiye’de tanıma yoluna gitmektedir. Hangisi sizin için pratikse, onu seçebilirsiniz.
Eşim hiçbir şekilde bulunamazsa (adres bilinmiyor) boşanma davası açabilir miyim?
Evet, açabilirsiniz. Bu durumda mahkeme önce resmi kurumlar aracılığıyla bir adres araştırması yapacaktır. Yine bulunamazsa, ilanen tebligat ile davayı yürütmek mümkündür. Eşin hiç haberi olmasa bile, usule uygun ilan yapıldıktan sonra dava görülür ve karara çıkar. Bu durumda boşanma kararınız kesinleştikten sonra tek taraflı olarak evliliğinizi bitirmiş olursunuz.
