Anlaşmalı Boşanma Sonrası Tapu Devri Nasıl Yapılır?
Bu makalemizde “Anlaşmalı Boşanma Sonrası Tapu Devri Nasıl Yapılır” konusu hakkında bilgilendirmelerde bulunacağız. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK), 01.01.2002 tarihinde yürürlüğe girmiş ve bu tarihten itibaren edinilmiş mallara katılma rejimi eşler arasında uygulanacak yasal mal rejimi olarak belirlenmiştir. TMK’nın 202. maddesi gereği, evlilik sürecinde edinilen mallar üzerinde, aksi bir yazılı sözleşme yapılmadıkça her iki eşin de hak sahibi olduğu kabul edilir. Eşler, evlenmeden önce veya sonra kendi aralarında mal paylaşımı konusunda farklı bir mal rejimi seçme hakkına sahiptir; ancak bunu yapmamış olanlar, kanunen belirlenen edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olur. Bu durumda, eşlerin payları kanunun öngördüğü şekilde paylaşılır.
Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi
TMK’nın yürürlüğe girdiği 01.01.2002 tarihinden itibaren, evlilik içinde edinilen tüm mallar “edinilmiş mallara katılma rejimi” kapsamındadır. Bu rejim, eşler arasında mal paylaşımı yapılırken malların artık değerini dikkate alır. Eğer eşler, mal paylaşımı konusunu evlilik öncesinde veya sonrasında bir sözleşmeyle farklı bir mal rejimine tabi kılmamışlarsa, edinilmiş mallara katılma rejimi otomatik olarak uygulanır. Evlilik boyunca edinilen malların paylaşımında, diğer eşin artık değer üzerinden hak sahibi olması bu rejimle güvence altına alınır. Bu durumda, 01.01.2002 tarihinden sonra edinilmiş taşınmazlarda, diğer eş artık değerin yarısı üzerinde TMK madde 236 uyarınca hak sahibi olur.
Mal Ayrılığı Rejimi Nedir?
TMK’nın yürürlüğe girmesinden önce evlenmiş ancak bir mal rejimi seçmemiş olan eşler için durum farklıdır. Bu tür evliliklerde, eşlerin 01.01.2002 tarihinden önce edindikleri mal varlıkları, o dönem yürürlükte olan “mal ayrılığı rejimi” kapsamında değerlendirilir. Bu rejim, eşlerin kendi adına olan mal varlıkları üzerinde mülkiyet hakkını korur ve boşanma gibi durumlarda bu mal varlıkları diğer eşle paylaşılmaz. Ancak, 01.01.2002 tarihinden sonra edinilmiş mallar için ise, eşler arasında mal paylaşımı sırasında artık değerin yarısı üzerinden diğer eşin hak talebi doğar. Mal paylaşımı, yasal mal rejimi çerçevesinde, evlilik süresince edinilmiş malların eşitlenmesi amacı güder.
Anlaşmalı Boşanmada Tapu Devri Harcı
Anlaşmalı boşanmada tapu devri harcı ne kadar? Tapu harcı, boşanma sonucu taşınmaz devri yapılırken, taşınmazın edinim tarihine göre farklılık gösterir. 01.01.2002 tarihinden önce edinilmiş taşınmazlar, TMK kapsamındaki mal rejimi değişikliği öncesinde edinilmiş olduğundan özelgeye göre ayrı bir işlem yapılır. Bu durumda, boşanma karşılığı olarak taşınmazın 1/2 hissesi diğer eşe devredildiğinde, 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun (4) sayılı tarifenin 20/a maddesi uyarınca harç alınır. Yani, bu devrin boşanma karşılığında bir “ivaz” olarak kabul edilmesi nedeniyle, 20/a maddesi gereği tapu harcı tahsil edilmesi gerekir.
Eğer taşınmaz 01.01.2002 sonrası edinilmiş ise ve eşler yasal mal rejimine tabi ise, bu durumda edinilmiş mallara katılma rejimi uyarınca yapılan taşınmaz devri bir ivaz olarak kabul edilmez. Yani bu durumda, diğer eşe devredilen 1/2 hisse için 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun (4) sayılı tarifesinin 13/c maddesi gereğince harç muafiyeti tanınır.
Anlaşmalı Boşanmada Tapu Harcı Ödemeden Taşınmaz Devri Yapılabilir mi?
Anlaşmalı boşanmada tapu harcı ödemeden taşınmaz devri yapmak mümkündür, ancak bu durum bazı koşullara bağlıdır. Anlaşmalı boşanma protokolünde taşınmaz devrine dair açık bir hüküm bulunduğunda ve bu protokol mahkeme tarafından onaylandığında, anlaşmalı boşanmada tapu harcı ödemeden taşınmaz devri yapılabilir. Bu kural, özellikle 01.01.2002 tarihinden sonra edinilmiş taşınmazlar için geçerli olup, Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) öngördüğü edinilmiş mallara katılma rejimine dayanmaktadır. TMK’nın düzenlemelerine göre bu tarihten sonra edinilen malların paylaşımı sırasında devrin bir “ivaz” olarak kabul edilmemesi nedeniyle, tapu harcı muafiyeti uygulanmaktadır.
Ancak, taşınmazın edinim tarihi 01.01.2002 öncesine aitse, 492 sayılı Harçlar Kanunu gereği bu devir için harç ödemesi zorunlu hale gelir. Dolayısıyla, anlaşmalı boşanmada tapu harcı ödemeden taşınmaz devri yapılabilmesi için protokolde taşınmaz devrinin açıkça belirtilmiş olması ve mahkeme onayı şarttır. Bu şekilde, protokoldeki düzenlemeye göre eşler arasında taşınmaz devri tapuda harç ödemeksizin gerçekleşir.
Anlaşmalı Boşanma Sonrası Tapu Devri Nasıl Yapılır? Sonuç
01.01.2002 tarihinden sonra yürürlüğe giren Türk Medeni Kanunu, edinilmiş mallara katılma rejimini yasal mal rejimi olarak belirlemiş ve eşlerin, evlilik süresince edinilen mallar üzerindeki haklarını güvence altına almıştır. Boşanma sonucu tapu devri yapılırken taşınmazın edinim tarihi dikkate alınarak, mal rejimine göre harç yükümlülüğü belirlenir. 01.01.2002 tarihinden önce edinilmiş taşınmazlarda tapu harcı ödenmesi gerekirken, 01.01.2002 sonrası edinilen mallar için yasal mal rejimine uygun bir devrin yapılması durumunda harç muafiyeti tanınır. Anlaşmalı boşanmalarda, tapu devrinde harç muafiyetinden yararlanmak için protokolde taşınmaz devrinin açıkça belirtilmesi şarttır. Bu detaylar dikkate alınarak yapılan devir işlemleri, eşlerin hak kaybı yaşamadan süreci tamamlamasını sağlar. Çelik & Baştürk Hukuk ve Danışmanlık Ofisi , “Anlaşmalı Boşanma Sonrası Tapu Devri Nasıl Yapılır” konusunda destek sunmaktayız. Av. Tolga ÇELİK ve Av. M. Nur BAŞTÜRK olarak müvekkillerimizin her aşamada yanındayız.
