Türkiye’de yasal olarak çalışmak isteyen yabancıların çalışma izni başvurusu çeşitli nedenlerle olumsuz sonuçlanabilmektedir. Örneğin, 2021 yılında Türkiye genelinde yabancılar tarafından yapılan çalışma izni başvurularının yaklaşık %5’i reddedilmiş; buna karşılık *168.103 yabancıya çalışma izni verilmiştir. Çalışma izni başvurusunun reddi, hem yabancı çalışan adayları hem de işverenler için önemli bir sorun teşkil eder. Bu durumda yabancı kişinin Türkiye’de çalışması mümkün olmayacağı gibi, işveren de o pozisyon için yabancı işçi istihdam edemez. Böyle bir olumsuz kararla karşılaşıldığında, izinsiz çalışmanın hem işverene hem yabancıya idari para cezası riskleri doğuracağı da göz önüne alınarak, atılacak adımlar ve izlenecek hukuki yolların bilinmesi, sürecin etkin yönetilmesi açısından kritiktir. Bu kapsamda, özellikle İstanbul Yabancılar Hukuku Avukatı desteğiyle hareket etmek hak kayıplarının önüne geçilmesini sağlar. Bu nedenle, çalışma izni başvurusunun reddi durumunda izlenecek hukuki yolların doğru belirlenmesi, yabancıların Türkiye’deki çalışma ve ikamet haklarını korumak açısından büyük önem taşır.
Çalışma İzni Başvurusu Neden Reddedilir?
Yabancılar için çalışma izni başvurusunun reddedilme sebepleri, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’nun 9. maddesinde ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Bakanlık, yapılan başvuruyu değerlendirirken bu maddede belirtilen ölçütlere bakmakta ve herhangi birinin mevcut olması halinde başvuruyu reddedebilmektedir. Başlıca ret sebeplerini şöyle sıralayabiliriz:
Uluslararası işgücü politikasına aykırılık: Türkiye, öncelikle yerel işgücünün istihdamını gözeten ve ancak nitelikli yabancı işgücünden yararlanmayı hedefleyen bir politika izlemektedir. Bu politikaya ters düşen, ülkenin ekonomik ve istihdam planlarına uymayan başvurular reddedilir. Örneğin, herhangi bir stratejik yarar sağlamayan veya yerli işgücünün kolayca karşılayabileceği bir pozisyon için yabancı çalıştırma talebi bu kapsama girebilir.
Sahte veya yanıltıcı belge sunulması: Başvuru sırasında verilen evrakların veya bilgilerin gerçeğe aykırı olduğunun tespiti halinde çalışma izni talebi reddedilir. Örneğin, yabancının sahte diploma sunması veya işverenin gerçekte olmayan bir pozisyon yaratması durumunda Bakanlık başvuruyu kabul etmeyecektir.
Yetersiz istihdam gerekçesi: Yabancı çalışanın istihdamına ilişkin sunulan gerekçenin ikna edici bulunmaması da red sebebidir. Eğer işveren, ilgili pozisyona neden bir Türk vatandaşı değil de yabancı uyruklu birisini almak istediğini makul bir şekilde açıklayamıyorsa veya ihtiyaç yeterince ortaya konulmamışsa, başvuru olumsuz sonuçlanabilir.
Kanunla Türk vatandaşlarına hasredilen meslekler: Bazı meslek ve görevler kanun gereği sadece Türk vatandaşları tarafından icra edilebilir. Bu tür alanlarda yabancı için çalışma izni başvurusu yapılırsa, Bakanlık bu başvuruyu reddeder. Örneğin, Türkiye’de noterlik, avukatlık, gümrük müşavirliği, eczacılık gibi bazı meslekler yabancılara kapalıdır.
Yabancının niteliklerinin yetersiz olması: Başvuruda belirtilen yabancı, yapılacak iş için gerekli eğitim, tecrübe veya uzmanlığa sahip değilse çalışma izni verilmez. Bakanlık her başvuruda yabancının vasıflarını inceleyerek pozisyona uygun olup olmadığına bakar. Eğer yabancının mesleki yeterliliği istenen seviyede değilse veya işin gerekliliklerini karşılamıyorsa ret kararı çıkacaktır.
Bakanlıkça belirlenen özel şartların karşılanmaması: Uluslararası İşgücü Kanunu uyarınca Bakanlık, bazı sektörler ve durumlar için özel kriterler öngörebilmektedir. Özellikle istihdam edilecek yabancı sayısına ve işyerinin özelliklerine dair çeşitli alt limitler belirlenmiştir. Örneğin, bir işyerinde yabancı çalıştırabilmek için en az 5 Türk vatandaşının istihdamı şarttır; işyerinin en az 100.000 TL ödenmiş sermayesi veya belirli bir ciro/ihraç tutarı bulunmalıdır. Aynı işyerinde birden fazla yabancı çalışacaksa her bir yabancı için ayrı ayrı 5 Türk çalışan istihdamı aranır. Yabancı sermayeli şirket ortağı pozisyonundaki başvurularda ise yabancının şirket sermayesinin en az %20’sine (asgari 40.000 TL) sahip olması gerekmektedir. Bu şartlardan herhangi biri sağlanmazsa, başvuru gerekli kriterleri karşılamadığı için reddedilir.
İçişleri Bakanlığınca bildirilen engel haller: Eğer yabancı, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 7., 15. veya 54. maddeleri kapsamında Türkiye’ye girişi yasaklı, vize alamayan veya sınır dışı edilmesi gereken kişiler listesinde ise çalışma izni başvurusu doğrudan reddedilir. Örneğin, daha önce vize ihlali yapmış ve giriş yasağı almış bir yabancının çalışma izni talebi bu nedenle olumsuz sonuçlanabilir.
Kamu düzeni veya güvenliğine tehdit oluşturma: Yabancının Türkiye’de çalışmasının kamu düzeni, kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından sakıncalı bulunması halinde de izin verilmez. Örneğin, yabancının terör örgütleriyle bağlantısı olduğuna dair istihbari bilgi varsa veya bulaşıcı ciddi bir hastalığı mevcutsa, topluma risk teşkil edeceği düşüncesiyle izin başvurusu reddedilecektir.
Diplomatik tanınmayan ülke vatandaşı olma: Türkiye’nin siyasi olarak tanımadığı veya diplomatik ilişkisinin bulunmadığı bir ülkenin vatandaşı olan yabancılar için Dışişleri Bakanlığı’nın özel uygunluk görüşü olmaksızın çalışma izni verilmez. Bu durumda da başvuru reddedilmiş sayılır. Bu durum günümüzde çok sınırlı olmakla birlikte, örneğin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ni tanımayan bazı ülkelerin pasaportları ya da benzeri istisnai haller için geçerli olabilir.
Süre aşımı ve eksik belge: Başvurunun kanuni süresi içinde yapılmaması veya istenen belgelerin eksik sunulması da reddi doğuran nedenlerdendir. Çalışma izni başvurusu, yabancının Türkiye’deki yasal kalış süresi (vize veya ikamet izni süresi) dolmadan yapılmalıdır. Ayrıca e-Devlet üzerinden başvuru tamamlanırken talep edilen tüm evrakların eksiksiz olarak sisteme yüklenmesi gerekir. Eksik belge ile başvuru yapıldığında Bakanlık genellikle başvuru sahibine eksikleri tamamlaması için elektronik tebligat ile süre verir. Bu süre içinde de eksikler giderilmezse başvuru hiç yapılmamış sayılarak işlemden kaldırılır, dolayısıyla sonuçta bir ret kararı ortaya çıkar.
Yukarıda sayılanlar, çalışma izni taleplerinin reddine yol açan başlıca durumlardır. Başvurunun reddedildiğine dair tebligat alan bir yabancı veya işveren, ret gerekçesini dikkatlice incelemeli ve mümkünse eksik veya hatalı noktaları tespit ederek ileride bunları düzeltmeye yönelik adımlar atmalıdır. Aksi halde, aynı gerekçeler var oldukça yeniden yapılacak başvurular da benzer şekilde sonuçlanacaktır.
Çalışma İzni Başvurusunda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Bir çalışma izni başvurusunun reddedilmemesi için, daha başvuru aşamasında bazı noktalara özen gösterilmelidir. Öncelikle başvuru belgelerinin eksiksiz ve doğru olduğundan emin olunmalıdır. Tüm evraklar güncel tarihli ve gerekliyse yeminli tercüman onaylı olmalı; yabancının pasaport süresi yeterli uzunlukta bulunmalıdır. Sahte veya yanıltıcı bilgi verilmesinden kesinlikle kaçınılmalıdır. Zira idare, sunulan belgelerin doğruluğunu çeşitli kurumlar aracılığıyla teyit etmektedir.
İşveren açısından, çalışma izni değerlendirme kriterleri tam olarak sağlanmalıdır. Başvuru öncesi şirketin en az 5 Türk çalışanı olduğundan, sermaye tutarının yeterli seviyede bulunduğundan emin olunmalıdır. Eğer bu şartlar eksikse, başvurudan önce gerekli istihdam ve sermaye artırımı gibi adımlar atılmalıdır. Ayrıca yabancı çalışana ödenecek ücretin ilgili meslek grubuna göre belirlenen asgari seviyenin üzerinde olması gerekir. Örneğin, bir mühendis için asgari ücretin 4 katından az maaş belirlenmesi halinde başvuru olumsuz sonuçlanacaktır.
Başvurunun gerekçesi net olmalıdır. Yabancı işçi istihdam etme nedeni, başvuru formunda ve dilekçelerde açıkça belirtilmelidir. Yerli işgücüyle doldurulamayan bir ihtiyacı karşılama, yabancının şirkete sağlayacağı özel katkılar gibi hususlar vurgulanmalıdır. Eğer mümkünse yabancının alanında uzman olduğuna dair sertifika, referans mektubu gibi ek kanıtlar sunmak da ikna edici olabilir.
Son olarak, başvuru süresine riayet önemlidir. Yabancının vize veya mevcut ikamet izni süresi bitmeden çalışma iznine başvurulmalı, e-Devlet üzerinden başvuru tamamlandıktan sonra bakanlığın talep ettiği ek evraklar varsa belirtilen süre içinde sisteme yüklenmelidir. Usulüne uygun yapılan başvurular, eksik veya hatalı yapılan başvurulara kıyasla çok daha hızlı ve olumlu sonuçlanacaktır. Bu nedenle gerektiğinde uzman danışmanlık veya İstanbul Yabancılar Hukuku Avukatı desteği alarak başvuru dosyasını titizlikle hazırlamak, ret riskini en aza indirecektir.
Çalışma İzni Başvurusu Reddine İtiraz ve Hukuki Süreç
Çalışma izni başvurusu reddedilen yabancıların önünde iki temel hukuki yol bulunmaktadır: idari itiraz ve yargı yolu. Uluslararası İşgücü Kanunu’nun 21. maddesine göre, ret kararına karşı 30 gün içinde Bakanlığa itiraz edilebilir; itirazın reddi halinde ise idari yargıda dava açma yolu açıktır. Bu süreçler şöyle işlemektedir:
İdari itiraz: Başvuru sonucunun olumsuz olması durumunda, yabancı veya işveren, kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na itiraz edebilir. İtiraz, elektronik ortamda e-Devlet üzerindeki e-izin sistemi aracılığıyla, gerekçeli bir dilekçe ile yapılmalıdır. Bu dilekçede, başvurunun hangi nedenle reddedildiği analiz edilerek, mümkünse bir yanlışlık veya değerlendirme hatası olduğu ortaya konulmalı ya da ek belge ve açıklamalarla kararın yeniden gözden geçirilmesi talep edilmelidir. Bakanlık, yapılan itirazı inceleyerek haklı bulursa reddi kararını geri alabilir ve çalışma izni verebilir. İtiraz süreci, idari bir başvuru olduğundan genellikle daha kısa sürede sonuçlanabilir.
Yargı yolu: İdari itirazın reddedilmesi veya hiç itiraz yoluna başvurulmaması halinde, ret kararına karşı idari yargıda iptal davası açılabilir. Dava süresi, kararın tebliğinden itibaren 60 gündür. Ancak 30 günlük itiraz yolu kullanıldıysa, dava açma süresi itiraz süreci boyunca durur ve kalan süre itiraz cevabının tebliğinden itibaren yeniden işlemeye başlar. Örneğin, ret kararının tebliğinden 20 gün sonra itiraz edilirse geriye kalan 40 günlük dava açma süresi, itiraz cevabı geldikten sonra devam edecektir. İptal davası, çalışma izni talebini reddeden Bakanlık aleyhine, yabancının bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde açılır. Dava dilekçesinde, ret kararının hukuka aykırı nedenlere dayandığı, kanunun ilgili bendine yanlış veya eksik değerlendirme ile ulaşıldığı gerekçeleri detaylı şekilde ortaya konmalıdır. Mahkeme, dosyayı incelerken gerekirse yürütmeyi durdurma kararı da verebilir. Yürütmeyi durdurma kararı alındığı takdirde, dava sonuçlanana kadar yabancının çalışabilmesi veya en azından ülkede kalabilmesi mümkün hale gelebilir.
Çalışma izni ret kararlarına karşı açılan davalarda, son yıllarda yargı mercileri başvurunun reddine ilişkin gerekçelerin somut ve hukuka uygun olması gerektiğini vurgulamıştır. Nitekim Danıştay 10. Dairesi’nin bir kararında, çalışma izni talebinin reddedilmesinin gerekçesiz veya yetersiz bulunması halinde işlemin iptaline hükmedilmiştir. Bu bağlamda, mahkemeye sunulacak dilekçelerde ret kararının dayandığı kanun maddesinin somut olaya uygun olmadığı ya da idarenin takdir yetkisini hatalı kullandığı gibi hususlara dikkat çekmek önem taşır.
Sonuçların İlanı: İtiraz veya dava neticesinde olumlu karar çıkması halinde, yabancıya çalışma izni verilir ve bu izin e-Devlet sistemi üzerinden görüntülenebilir. Olumsuz sonuç devam ederse, yabancı kişi Türkiye’de çalışamaz ve gerekiyorsa ikamet izni olmaksızın ülkede bulunuyorsa belirli süre içinde ülkeyi terk etmesi gerekebilir.
Çalışma İzni Başvurusunun Reddi Sonuç
Çalışma izni başvurusunun reddi, yabancıların Türkiye’de çalışma planlarını erteleyen can sıkıcı bir durumdur. Ancak hukuki mevzuat, bu kararlara karşı itiraz ve dava yollarını başvuranlara sunmaktadır. Ret sebeplerinin doğru analiz edilmesi ve gerekli düzeltici adımların atılmasıyla, ikinci bir başvuru veya açılacak dava yoluyla izin alma şansı artırılabilir. Bu süreçte atılacak adımları belirlerken bir İstanbul Yabancılar Hukuku Avukatı ile çalışmak, mevzuata hakimiyet ve deneyim sayesinde sürecin başarıyla yönetilmesine katkı sağlayacaktır. Profesyonel destek almak, hak kaybına uğramadan ve zaman kaybetmeden yeniden çalışma iznine kavuşmanın en etkili yoludur. İstanbul ve çevresinde yabancılar hukuku alanında uzman bir avukat desteği, sürecin her aşamasında yol gösterici olacaktır. Bu sayede, çalışma izni süreci mevzuata uygun ve eksiksiz şekilde tamamlanabilir.
Çalışma İzni Başvurusunun Reddi Sık Sorulan Sorular
Çalışma izni başvurusu reddedilirse ne yapmalıyım?
Çalışma izni talebiniz reddedildiyse öncelikle kararın gerekçesini dikkatlice okuyun. Tebligatta belirtilen ret sebebine göre 30 gün içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na itiraz edebilirsiniz. İtiraz dilekçenizde, mümkünse eksiklikleri gidererek veya yanlış anlaşılmaları düzelterek neden çalışma izni verilmesi gerektiğini açıklamalısınız. İtiraz sonucunda da olumsuz cevap gelirse, tebliğden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açma hakkınız bulunmaktadır.
Çalışma izni başvurusu reddedilen yabancı Türkiye’de kalabilir mi?
Başvurusu reddedilen yabancının, eğer başka bir ikamet izni yoksa, yasal kalış süresi dolduktan sonra Türkiye’de kalması mümkün değildir. Çalışma izni aynı zamanda ikamet izni yerine geçtiğinden, ret kararı ile birlikte yabancının yasal statüsü sona erer. Bu durumda ya kararın düzeltilmesi/iptali için hukuki süreçte İstanbul Yabancılar Hukuku Avukatı aracılığıyla yürütmeyi durdurma gibi önlemler alınmalı ya da yabancı ülkeyi terk etmelidir. Aksi takdirde kaçak duruma düşerek idari para cezası veya deport (sınır dışı) riski ortaya çıkar.
Çalışma izni başvurusu reddine karşı itiraz ile dava aynı anda yapılabilir mi?
Hayır. İtiraz ve dava yolları alternatifli olup önce idari itiraz, sonra yargı yolu öngörülmüştür. Öncelikle 30 gün içinde Bakanlığa itiraz edilebilir. Bu itirazın reddedilmesi halinde idari dava açılabilir. Doğrudan dava açmayı tercih ederseniz, sonradan Bakanlığa itiraz hakkınız kalmaz. Genellikle ilk etapta itiraz yolunu tüketmek, dava süresini durduracağı için tercih edilmektedir. İtiraz olumlu sonuçlanırsa dava açmaya gerek kalmaz; olumsuz olursa kalan süre içinde dava açılabilir.
Yeni bir çalışma izni başvurusu ne zaman yapılabilir?
Ret alan bir yabancı, eğer ret sebebini ortadan kaldırabilirse, teorik olarak yeniden çalışma izni başvurusu yapabilir. Kanunen aynı konuya ilişkin mükerrer başvuru kısıtı yoktur. Ancak ardı ardına benzer koşullarda yapılan başvurular yine reddedilecektir. Bu nedenle yeni bir başvuru öncesinde önceki ret gerekçesi dikkatlice değerlendirilip gerekiyorsa iş pozisyonunda, yabancının niteliklerinde veya sunulan belgelerde düzeltmeler yapılmalıdır. Örneğin eksik belge nedeniyle reddedildiyse bu kez tüm belgeler tam olarak sunulmalı; yabancının nitelikleri yetersiz görüldüyse daha uygun bir adayla başvuru yenilenmelidir.
Çalışma izni başvurusu reddedilirse ücret iadesi alınabilir mi?
Çalışma izni harçları ve değerli kağıt bedeli, başvuru sırasında tahsil edilmektedir. Başvurunun reddedilmesi durumunda maalesef bu harç ve bedeller iade edilmez. Yani ödenen tutarlar yanmış olur. Sadece, aynı takvim yılı içinde yeniden yapılacak başvuruda daha önce ödenen harcın mahsup edilmesi teorik olarak mümkündür ancak uygulamada bu genellikle yeni başvuruda yeniden ödeme yapmayı gerektirmektedir. Bu nedenle ilk başvuruyu yaparken tüm şartların eksiksiz sağlandığından emin olmak önemlidir.
Çalışma izni olmadan çalışmanın cezası var mıdır?
Evet. Türkiye’de çalışma izni olmaksızın (kaçak olarak) yabancı istihdamı, kanunen idari para cezasına tabidir. İzin almadan bir yabancıyı çalıştıran işveren, her bir yabancı için yüksek miktarda idari para cezası öder. Aynı şekilde, izinsiz çalışan yabancıya da ayrıca para cezası uygulanabilir. Bu durum, tekrarında daha ağır yaptırımlara ve yabancı hakkında sınır dışı etme işlemlerine yol açabilir. Dolayısıyla, çalışma izni olmaksızın çalışmak hem işveren hem yabancı açısından ciddi hukuki riskler taşır. Mutlaka yasal izinler alındıktan sonra işe başlamak gereklidir.
Çalışma izni iptali ile çalışma izni reddi arasındaki fark nedir?
Çalışma izni reddi, yabancının henüz çalışma izni alamaması, başvurusunun onaylanmaması demektir. Çalışma izni iptali ise halihazırda var olan bir iznin sonradan geçersiz kılınmasıdır. Yani reddedilen biri hiç izin alamamıştır; iptal edilen kişi ise bir süre izinle çalışmış ama izin şartları ortadan kalktığı için hakkı elinden alınmıştır. Reddin sonucunda yabancı en baştan izin için uğraşabilir, iptal durumunda ise önce iptal kararının kalkması veya yeni şartlarla tekrar başvuru gerekir. Her ikisi de yabancının çalışamaması sonucunu doğursa da hukuki süreçleri farklıdır.
