Türkiye’de nitelikli yabancıların uzun dönemli çalışma ve ikamet hakkı elde etmesini sağlayan Turkuaz Kart, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ile yürürlüğe giren özel bir statüdür. Turkuaz Kart, temel olarak süresiz çalışma izni ve ikamet izni sağlayan bir “yabancı kimlik kartı” olarak değerlendirilebilir. Bu karta sahip olan yabancılar, tıpkı Türk vatandaşları gibi herhangi bir işte çalışabilir, işyeri kurabilir ve Türkiye’de süresiz olarak ikamet edebilirler. Turkuaz Kart sistemi, yüksek vasıflı ve ülkeye katkı sunabilecek yabancıları Türkiye’ye çekmek amacıyla geliştirilmiştir. Kamuoyunda bazen “Türk Green Card’ı” olarak da anılan Turkuaz Kart, bu yönüyle diğer ülkelerin yetenekli yabancılara sunduğu sürekli oturum ve çalışma hakkı programlarına benzer bir yapıdır. İlk Turkuaz Kart, 2017 yılında bir yabancı yöneticiye verilmiş olup, sistem o tarihten bu yana uygulamadadır. Turkuaz Kart nedir sorusu, Türkiye’de uzun süreli kalmak ve çalışmak isteyen nitelikli yabancılar tarafından sıkça araştırılmaktadır. Turkuaz Kart nedir sorusunun yanıtı, yalnızca bir oturum izni değil, aynı zamanda Türkiye’de kalıcı bir yaşam ve kariyer fırsatıdır.
Turkuaz Kart Kimlere Verilir?
Turkuaz Kart sınırlı sayıda nitelikli yabancıya verilmektedir. Kanun ve ilgili yönetmelik, Turkuaz Kart alabilecek kişileri şu şekilde tanımlamıştır:
Yüksek nitelikli işgücü: Eğitim seviyesi yüksek, mesleki bilgi ve tecrübesi ile Türkiye ekonomisine ve istihdamına katkı sağlayabilecek uzman kişiler (örneğin mühendisler, bilişim uzmanları, üst düzey yöneticiler).
Yüksek nitelikli yatırımcılar: Türkiye’de büyük ölçekli yatırım yapan veya yapabilecek, ekonomiye ve ihracata katkısı yüksek iş insanları (belirli bir sermaye tutarının üzerinde yatırım yapan, önemli istihdam oluşturan yabancılar).
Bilim insanları ve araştırmacılar: Uluslararası düzeyde akademik çalışmaları, buluşları, patentleri olan veya bilim ve teknolojiye katkı sunmuş kişiler (doktoralı araştırmacılar, önemli bilimsel ödül sahipleri gibi).
Kültürel, sanatsal veya sportif başarı sahibi yabancılar: Uluslararası alanda kendi sahasında tanınmış, başarılara imza atmış sanatçılar, sporcular ya da kültürel alanda katkı sağlayan kişiler (örneğin olimpiyat madalyalı sporcular, dünyaca ünlü sanatçılar).
Türkiye’nin uluslararası tanınırlığına katkı sağlayanlar: Türk kültürünün ve Türkiye’nin dünya çapında tanıtılmasına katkıda bulunan, ülke menfaatine uluslararası faaliyetlerde bulunan yabancılar.
Yukarıda sayılan kriterlere uyan yabancılar, Turkuaz Kart başvurusu yapmaya uygun görülür. Elbette her başvuru bireysel olarak değerlendirilir ve adayın nitelikleri belgelere dayalı şekilde incelenir. Örneğin, bir yatırımcı finansal büyüklüğünü ve ekonomik katkısını ispatlayan dokümanlar sunmalı; bir akademisyen yayınlarını, patentlerini veya ödüllerini başvuru dosyasına eklemelidir. Turkuaz Kart nedir sorusu bu noktada, başvuru sürecinde sunulacak belgelerin ve niteliklerin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha ortaya koyar. Nitelikli bir dosya hazırlayabilmek için, başvuru sahibinin hangi kriterlere göre değerlendirileceğini bilmesi ve buna uygun belgeler sunması, Turkuaz Kart nedir sorusuna en etkili cevabı oluşturur.
Turkuaz Kart Başvurusu ve Değerlendirme Süreci
Turkuaz Kart başvurusu, Türkiye içinde veya yurt dışından yapılabilir. Yurt içinde bulunan yabancılar (geçerli ikamet izni veya çalışma izni sahipleri), doğrudan e-Devlet sistemi üzerinden Turkuaz Kart başvurusu yapabilirler. Yurt dışında olanlar ise Türkiye’nin dış temsilcilikleri (büyükelçilik/konsolosluk) aracılığıyla başvuru belgelerini iletebilir; bu belgeler elektronik ortamda Bakanlığa gönderilir. Dileyen yabancılar, kendi adlarına yetkili bir danışmanlık şirketi veya avukat vasıtasıyla da başvurularını gerçekleştirebilirler.
Başvuru sırasında yabancıdan çeşitli belgeler istenir. Bu belgeler, başvuranın hangi kategoriye girdiğine göre değişir. Örneğin yüksek nitelikli işgücü için diploma, özgeçmiş, referanslar, iş teklifi veya sözleşmesi gibi evraklar gerekirken; yatırımcılar için yatırımın büyüklüğünü, şirketin finansal durumunu, istihdam sayısını gösteren belgeler talep edilir. Bilim insanları yayın listesi ve patent belgeleri sunarken, sanat/spor alanındaki adaylar ulusal ve uluslararası başarılarını kanıtlayan dokümanlar sunmalıdır. Başvuru dosyasının eksiksiz ve güçlü olması, değerlendirmenin olumlu geçmesi açısından büyük önem taşır.
Başvurular, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Uluslararası İşgücü Genel Müdürlüğü bünyesindeki uzmanlarca değerlendirilir. Gerekli görüldüğünde ilgili kamu kurumlarından görüş alınabilir (örneğin bir bilim insanının başvurusu için TÜBİTAK’tan görüş istenmesi gibi). Değerlendirme sonucunda şartları karşılayan adaylara Turkuaz Kart verilir. Kart verilmeyenlere ret gerekçesi bildirilir ve uygun görülürse itiraz/düzeltme imkanı tanınabilir. Her başvuru puanlama sistemi ile objektif kriterlere göre incelenir. Yönetmelikte eğitim seviyesi, mesleki deneyim, konuşulan yabancı diller, alınan ödüller, yatırım tutarı gibi kalemlere belirli puanlar karşılık gelmektedir. Tüm bu puanlar toplanarak başvuranın bir nitelik skoru oluşturulur ve Bakanlık asgari eşiği aşan adaylara kart verilmesini uygun görür.
Turkuaz Kartın Sağladığı Haklar ve Yükümlülükler
Turkuaz Kart sahibi yabancı, süresiz çalışma iznine ve süresiz ikamet iznine sahip olur. Bu, herhangi bir sektör veya iş kolunda önceden izin almaksızın çalışabileceği ve Türkiye’de dilediği kadar yaşayabileceği anlamına gelir. Normal çalışma izni prosedürlerinde uygulanan Türk vatandaşı istihdam etme şartı, kota veya meslek kısıtlamaları Turkuaz Kartlılar için uygulanmaz. Örneğin, bir şirket Turkuaz Kart sahibi bir yabancıyı işe alırken 5 Türk vatandaşı çalıştırma şartı aranmamaktadır.
Turkuaz Kart, ilk verildiğinde 3 yıllık “geçiş süresi” kaydı ile verilir. Bu geçiş süresi bir tür deneme süreci gibidir. Bu süre içinde Bakanlık, Turkuaz Kart sahibinin ülkeye yaptığı katkıları ve faaliyetlerini izler. Kart sahibinden, belirli aralıklarla yaptığı çalışmalar ve katkılar hakkında bilgi vermesi istenebilir. Örneğin, yatırımcı ise yatırımının seyrine ilişkin rapor, akademisyen ise yayın ve projelerine dair bilgi talep edilebilir. Geçiş süresi sonunda yabancının durumu olumlu değerlendirilirse, Turkuaz Kart süresiz hale gelir (geçiş süresi kaydı kaldırılır) ve aynen devam eder. Şayet beklenen katkılar sağlanamaz veya yabancı geçiş süresi koşullarını ihlal ederse (örneğin istenen bilgileri iletmezse), Turkuaz Kartı iptal edebilir veya geçiş süresi uzatılmayabilir.
Turkuaz Kart sahibi yabancının eşi ve bakmakla yükümlü olduğu çocukları da bu karttan dolaylı olarak yararlanır. Aile üyelerine, Turkuaz Kart sahibi yakını olduğunu gösteren ve ikamet izni hakkı veren belge düzenlenir. Bu ikamet izni, aile ikametine benzer şekilde sürekli oturum hakkı tanır; ancak aile üyeleri çalışmak isterse ayrıca çalışma izni almaları gerekmektedir. Turkuaz Kart sahibi yabancı ve aile fertleri, Türkiye’de kamu sağlık hizmetlerinden yararlanabilir ve ihtiyaç halinde sosyal güvenlik sistemine dahil olabilir (sigorta primleri ödenerek).
Turkuaz Kartlı yabancılar tüm hakları saklı kalmak kaydıyla genel yabancılar mevzuatına tabi olmaya devam eder. Örneğin kamu düzeni veya milli güvenliği tehdit eden bir durum ortaya çıkarsa, Turkuaz Kart da iptal edilebilir. Bunun dışında Turkuaz Kartlı yabancıların bazı sınırlamaları da vardır. Örneğin, kamu görevlerinde (devlet memuru gibi) çalışamazlar ve seçme-seçilme gibi siyasi haklara sahip değillerdir. Askerlik yükümlülükleri de bulunmaz. Bu yönleriyle, hak ve yükümlülükleri uzun dönem ikamet iznine sahip yabancılara benzer, ancak en büyük avantajları süresiz çalışma hakkıdır.
Turkuaz Kart sahibi yabancı, 3 yıllık geçiş süresi sonunda sürekli karta hak kazandıktan sonra Türk vatandaşlığı başvurusunda bulunma imkanına da sahiptir. Hatta Turkuaz Kartlıların, başarılı bir geçiş süreci sonrası istisnai vatandaşlık kapsamında değerlendirilebileceği belirtilmiştir. Yani uygun görüldüğü takdirde 5 yıllık ikamet şartını doldurmadan da vatandaşlığa kabul edilmeleri mümkündür. Nitekim ilgili mevzuata göre, Turkuaz Kart statüsü kazanmış bir yabancı, diğer koşulları da sağlıyorsa İçişleri Bakanlığı’na Türk vatandaşlığı için başvurabilir ve dosyası öncelikli değerlendirilebilir.
Turkuaz Kart Başvurusunda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Turkuaz Kart başvurusu yapacak yabancılar için süreç diğer izinlere göre daha kapsamlı olduğundan, bazı noktalara özen göstermek gerekir. Başvuru dosyasının eksiksiz hazırlanması en kritik konudur. Adayın niteliklerini ve başarılarını tam olarak yansıtacak belgeler sunulmalıdır. Özgeçmiş detaylı şekilde hazırlanmalı, akademik ise yayın listesi, iş insanı ise şirket finansal raporları gibi destekleyici evraklar eklenmelidir. Mümkünse, başvuranın alanındaki saygın kişilerden referans mektupları alınarak dosyaya konulabilir.
Başvuruda belirtilen bilgiler mutlaka doğru ve tutarlı olmalıdır. Eksik veya abartılı beyanlar, değerlendirme aşamasında olumsuz izlenim bırakabilir. Ayrıca başvuru formundaki tüm sorulara net cevaplar verilmelidir. Örneğin Türkiye’ye yapacağı katkı sorulduğunda, somut planlar ve hedefler belirtilmesi tavsiye edilir (kaç kişiye istihdam sağlayacağı, hangi araştırma projelerini yürüteceği gibi).
Başvuru sürecinde profesyonel destek almak da avantaj sağlar. Bu alanda uzman bir danışman veya İstanbul Yabancılar Hukuku Avukatı, hangi belgenin nasıl sunulacağı, puanlama sisteminde hangi alanlara ağırlık verilmesi gerektiği konularında yol gösterici olacaktır. Uzman yardımı, başvurunun ilk seferde doğru yapılmasına ve olası ret risklerinin minimize edilmesine yardımcı olur.
Son olarak, sabırlı ve takipçi olmak önemlidir. Değerlendirme sürecinde Bakanlık ek belge talep edebilir veya bazı sorular yöneltebilir. Bu taleplere hızlı ve eksiksiz yanıt vermek gerekir. Başvurunun sonucunu da düzenli olarak e-Devlet üzerinden takip etmek faydalıdır. Tüm bu hususlara dikkat edildiğinde, Turkuaz Kart başvurusunun başarılı olma ihtimali yükselecektir.
Turkuaz Kart Nedir? Sonuç
Turkuaz Kart, Türkiye’nin nitelikli ve stratejik yabancı beyin gücünü ülkeye çekmek için uyguladığı cazip bir sistemdir. Bu karta sahip olan yabancılar, İstanbul Yabancılar Hukuku Avukatı desteğiyle başvuru sürecini doğru şekilde yöneterek, Türkiye’de neredeyse vatandaşlar kadar geniş haklarla yaşamlarını sürdürebilirler. Turkuaz Kart, hem yabancı uzmanlar için uzun vadeli bir güvence hem de Türkiye için beyin göçü ve yatırım çekme aracı olarak önem taşır. Başvuru koşullarının iyi anlaşılması ve belgelerin eksiksiz hazırlanması halinde, nitelikli yabancılar bu kart sayesinde Türkiye’de kalıcı bir düzen kurabilmekte ve kariyerlerine burada devam edebilmektedir. Gelecekte daha fazla sayıda nitelikli yabancının Turkuaz Kart aracılığıyla Türkiye’ye katkı sunması beklenmektedir.
Turkuaz Kart Nedir? Sık Sorulan Sorular
Turkuaz Kart ile normal çalışma izni arasındaki fark nedir?
Turkuaz Kart, normal çalışma iznine kıyasla yabancıya çok daha geniş haklar tanır. Normal çalışma izni belirli bir işverene ve süreye bağlıdır, Turkuaz Kart ise süresiz ve herhangi bir işverenden bağımsız bir çalışma iznidir. Turkuaz Kart sahibi, her defasında izin başvurusu yapmaksızın iş değiştirebilir veya kendi işini kurabilir. Ayrıca Turkuaz Kart, aynı zamanda ikamet izni yerine de geçtiği için ek bir oturma iznine ihtiyaç duyulmaz. Normal çalışma izninde genellikle 1-2 yıllık sürelerle izin verilirken Turkuaz Kart süresizdir ve yalnızca ilk 3 yıl sonunda bir değerlendirmeye tabidir.
Turkuaz Kart almak zor mudur, hangi kriterlere bakılır?
Turkuaz Kart almak, standart bir çalışma iznine göre daha zorlu kriterlere tabidir çünkü yalnızca belirli niteliklere sahip yabancılara verilir. Başvurucunun eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, uzmanlık alanındaki başarısı, uluslararası tanınırlığı, Türkiye’ye sağlayacağı katkı gibi unsurlar değerlendirilir. Örneğin, iyi bir üniversiteden mezun, kendi alanında yılların tecrübesine sahip ve Türkiye’de önemli bir şirkette yönetici pozisyonu teklif almış birisi, Turkuaz Kart için güçlü bir adaydır. Her başvuru puanlama sistemiyle incelenir ve gerekli eşiği aşan adaylara kart verilir.
Turkuaz Kart başvurusu ne kadar sürede sonuçlanır?
Başvuru sonuçlanma süresi başvurunun niteliğine ve incelenen belgelere göre değişebilse de, genellikle birkaç ay içerisinde sonuç alınır. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, eksiksiz başvurularda ortalama 30-60 gün içinde değerlendirmeyi tamamlamaktadır. Ancak yatırım gibi kapsamlı değerlendirme gerektiren başvurularda süreç 3-6 aya kadar uzayabilir. Başvurunun yurt içinden veya yurt dışından yapılması da süreyi etkileyebilir. Süreci hızlandırmak için gerekli belgeleri tam sunmak ve başvuru sonrası ek belge taleplerine hızlı cevap vermek önemlidir. Başvurunun durumunu e-Devlet üzerinden takip edebilir, gerektiğinde Bakanlıkla iletişime geçebilirsiniz.
Turkuaz Kartım ileride iptal edilebilir mi?
Evet, belirli durumlarda Turkuaz Kart da iptal edilebilir. Özellikle geçiş süresi içinde kart sahibinin taahhütlerini yerine getirmemesi (örneğin istenen bilgileri vermemesi veya beklenen yatırımı yapmaması) halinde Bakanlık kartı iptal edebilir. Ayrıca kart alınırken sunulan belgelerde sahtecilik tespit edilirse ya da yabancı sonradan ülkenin kamu düzeni veya güvenliğini tehdit eden bir durum içine girerse (örneğin ciddi bir suç işlemesi gibi), Turkuaz Kart iptali gündeme gelebilir. Ancak bu, olağan dışı hallerde söz konusu olup, kart sahibi yükümlülüklerini yerine getirdiği sürece Turkuaz Kart güvencesi devam eder.
Turkuaz Kart aldım, Türk vatandaşlığına geçebilir miyim?
Turkuaz Kart sahibi olmak doğrudan vatandaşlık vermez, ancak vatandaşlığa geçişi kolaylaştırabilir. Kanunen Turkuaz Kartlılar, 3 yıllık geçiş süresi sonunda sürekli karta sahip olunca Türk vatandaşlığı için başvuru hakkına sahiptir. Bu başvuru “istisnai vatandaşlık” kapsamında değerlendirilebilir, yani 5 yıllık ikamet şartı aranmadan kabul edilme imkanı vardır. Elbette vatandaşlık başvurusu ayrıca İçişleri Bakanlığı tarafından incelenir ve yabancının ülkeye sağladığı katkılar, geçmişi, sabıka kaydı gibi unsurlar göz önüne alınarak karara bağlanır. Sonuç olarak, Turkuaz Kart Türk vatandaşlığı yolunda önemli bir adım olmakla birlikte, vatandaşlık için ayrıca ayrı bir süreç işletilmektedir.
Turkuaz Kart başvurum reddedilirse ne yapmalıyım?
Turkuaz Kart başvurunuz reddedilirse, karar size gerekçesiyle birlikte tebliğ edilir. Bu durumda öncelikle 6 ay sonra yeniden başvuru hakkınız olduğunu unutmayın – şartlarınızı iyileştirip tekrar deneyebilirsiniz. Ayrıca ret kararına karşı isterseniz idari yargıda dava açma hakkınız da vardır. Mahkemede, başvurunuzun haksız yere reddedildiğini düşünüyorsanız bunu ileri sürebilirsiniz. Ancak Turkuaz Kart değerlendirmesi takdir yetkisine dayalı olduğundan, dava süreci belirsiz olabilir. Genellikle başvuru şartlarınızı güçlendirip daha donanımlı bir dosyayla tekrar başvurmak daha pratik bir çözüm olmaktadır.
