Kaçak Yabancı İşçi Çalıştırma Cezası

Kaçak Yabancı İşçi Çalıştırma ve Yasal Sonuçları

Türkiye’de bir yabancı uyruklunun yasal olarak çalışabilmesi için çalışma izni alması zorunludur. Bu izin olmadan yabancıları çalıştırmak kanunlara aykırıdır ve hem çalışana hem çalıştırana ciddi yaptırımlar getirir. Halk arasında “kaçak yabancı işçi” tabiri, çalışma izni olmadan çalıştırılan yabancıları ifade eder. Böyle bir durum tespit edildiğinde uygulanacak yaptırımlar, kaçak yabancı işçi çalıştırma cezası kapsamında değerlendirilmekte olup, 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’nun 23. maddesinde ve 4817 sayılı eski Kanun döneminde de düzenlenmiştir. Yaptırımların büyük kısmı idari para cezası şeklindedir.

Öncelikle, izinsiz yabancı işçi çalıştıran işveren hakkında idari para cezası uygulanır. Bu ceza, her bir yabancı çalışan için ayrı ayrı kesilir. Ceza miktarları her yıl yeniden değerleme oranına göre güncellenir. Örneğin 2023 yılı için bir işveren, izinsiz çalıştırdığı her bir yabancı çalışan için 35.815 TL ceza ödemekle yükümlüydü​. 2024 yılında bu ceza tutarı 56.752 TL’ye yükseltilmişti​r. 2025 yılı için ise daha da artarak yaklaşık 81.143 TL olmuştu​r. Görüldüğü üzere rakamlar oldukça yüksektir ve birkaç kaçak işçi tespit edildiğinde ceza meblağı katlanarak artar.

Sadece işverene değil, çalışan yabancıya da ceza vardır. Çalışma izni olmaksızın bir işverene bağlı (bağımlı) olarak çalışan yabancıya 2024’te 22.688 TL, 2025’te 32.654 TL idari para cezası uygulanı​r. Eğer yabancı çalışma izni olmaksızın kendi adına bağımsız bir iş yapıyorsa (örneğin kaçak olarak kendi dükkanını işletiyorsa), ceza tutarı daha da yüksek belirlenmiştir: 2024 için 45.406 TL, 2025 için 65.352 TL kadar idari para cezası yabancının kendisine verili​r.

İzinsiz çalıştırma fiilinin tekrarı halinde, cezalar bir kat artırılarak uygulanı​r. Yani bir işveren bir defa ceza yedi, sonra tekrar kaçak yabancı çalıştırırken yakalandı diyelim; bu durumda ikinci kez yakalandığında ceza miktarı öncekinin iki katı olacaktır. Bu da caydırıcılığı artırmak içindir. Ayrıca idari para cezaları, Kabahatler Kanunu’na göre her takvim yılı başında değerleme oranıyla arttığından, her yıl rakamlar yükseli​r.

Yabancının Sınır Dışı Edilmesi

Çalışma izni olmadan yakalanan yabancı, çoğu durumda sınır dışı (deport) işlemiyle karşılaşır. Göç İdaresi, izinsiz çalışan yabancıyı ülkesine göndermek üzere idari gözetim altına alabilir. Genellikle para cezası tebliğ edilip tahsil edilir ve yabancıdan belirli süre Türkiye’ye girmesini yasaklayan giriş yasağı (örneğin 1 yıl veya 2 yıl) konulabilir. Bu, yabancı açısından en ağır sonuçtur çünkü işini kaybettiği gibi Türkiye’ye dönememe riski oluşur.

İşverenin Diğer Yaptırımlar

Eğer işveren aynı zamanda yabancının ikamet sponsorluğunu yapmışsa (diyelim ki yabancıya davetiye göndermiş vs.), Göç İdaresi o işverene bir süre yeni yabancı çalıştırma izni vermeme yönünde idari kararlar alabilir. Ayrıca işveren, SGK’ya da kayıt dışı işçi çalıştırdığı için ayrı bir idari para cezası (sigortasız işçi cezası) ile muhatap olabilir. Sigortasız işçi cezası Türk veya yabancı ayrımı yapmaz, her kayıtsız işçi için uygulanır. Dolayısıyla işveren hem Çalışma izni cezası hem SGK cezası ile çift darbe alır.

Müeyyidelerin İcrası

Kesilen idari para cezaları, maliye tarafından takip edilir. İşveren ödeme yapmazsa, vergi borcu gibi haciz yoluyla tahsil yoluna gidilebilir. Yabancı ödemeden ülkeden ayrılmışsa, onun Türkiye’de mal varlığı varsa icra takibi yapılabilir ya da tekrar girişinde bu ceza ödetilir.

Yargı kararları da bu konuda işverenlerin sorumlu olduğunu vurgulamıştır. Örneğin Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, yabancı çalışanın çalışma izni alamaması nedeniyle iş akdinin başlamadan feshedilmesinde, yabancının ücret talep edemeyeceğine hükmetmişti​r. Bu karar, çalışma izninin yasal bir zorunluluk olduğunu, izinsiz çalışanın iş hukuku korumalarından bile faydalanamayabileceğini göstermektedir. Bir başka örnekte Yargıtay Ceza Daireleri, kaçak yabancı işçi çalıştırma fiilinden dolayı kesilen cezaların usulüne uygun kesilmemesi halini bozmuş, ancak esasa girildiğinde cezanın yerinde olduğunu belirtmiştir. Yani yargı organları, mevzuata uygun kesildiği sürece bu cezaları onamaktadır.

Yaptırımlardan Kaçınmak için Uyulması Gerekenler

İşverenlerin, yabancı personel çalıştırmadan önce mutlaka çalışma iznini çıkarmaları, mevcut çalışma izinlerinin süresini takip ederek uzatmaları gerekir. Kaçak durumda olan veya vize süresi dolmuş yabancıları çalıştırmamak gerekir. “Deneme süresi” gibi bahaneler, yabancılar için geçerli değildir; çalışma izni olmadan tek bir gün bile çalışmaları yasaktır. Bazı işverenler, “haftada birkaç gün geliyor sigorta yapmıyorum” şeklinde yanlış uygulamalar yapabiliyor; bu da tespit halinde aynı cezalara tabi. Denetimler, genellikle ihbar, şikayet veya rutin kontrol yoluyla gerçekleşir. Özellikle inşaatlar, restoranlar, atölyeler, tarım alanları gibi yerler sıkı denetlenir. Bu sektörlerde kaçak yabancı işçi çalıştırma durumu fazlaysa, cezalar da aynı oranda sık görülür.

Kaçak Yabancı İşçi Çalıştırma Cezası Sonuç

Kaçak yabancı işçi çalıştırmanın cezaları oldukça ağırdır ve bir işletme için maddi-manevi sorun yaratır. İstanbul yabancılar hukuku avukatının vurgulayacağı gibi, hukuka aykırı istihdam orta ve uzun vadede hiçbir kazanç sağlamaz, aksine kayıp getirir. İşverenler kısa vadede sigorta veya izin masrafından kaçındıklarını düşünebilirler; fakat yakalandıklarında ödeyecekleri ceza, tüm bu masrafların katbekat üzerinde olacaktır. Ayrıca itibarlarını da zedeler. Yabancı çalışanın da kaçak pozisyonda çalışması, onu her an sınır dışı edilme tehlikesiyle karşı karşıya bırakır, emeklerinin karşılığını aramasını zorlaştırır.

Dolayısıyla en doğru yol, yabancı personel ihtiyacı varsa, işe başlamadan önce o kişi için çalışma izni almaktır. Çalışma izni başvurusu yapmak, gerekli şartlar sağlandığında zor değildir ve cezadan muafiyet sağlar. Unutulmamalı ki idari para cezaları yanında yabancıya konulacak giriş yasağı, o yabancının hayatını ciddi etkiler. Örneğin burada 5 yıl çalışıp ailesine bakan bir yabancı, bir anda sınır dışı edilip 2 yıl gelememe cezası alınca hem kendisi hem ailesi mağdur olur.

Hem işveren hem yabancı açısından tek kazançlı yol, yasal çalışmaktır. Çalışma izni masrafları (harç ve değerli kağıt bedeli) yıllık birkaç bin TL civarındadır ki, bu rakam cezaların yanında çok küçüktür. Bir işe yabancı alırken bu bedeli ve süreç zamanını planlamak gerekir. İzin alınamayacaksa yabancıyı çalıştırmamak en doğrusudur.

Kanun koyucu, kaçak işçilikle mücadeleyi sıkılaştırmaktadır. Her yıl cezalar artırılıyor, denetimler yoğunlaşıyor. Örneğin 2024’te cezalar neredeyse iki katına çıkarılmıştı​r. Bu trend, kayıt dışı istihdamın bitirilmesini amaçlar. Bir işveren, benzer ihtiyaçta Türk işçi bulamadığını düşünüp yabancı çalıştırmak zorunda ise, Uluslararası İşgücü Kanunu zaten gerekli şartlar altında izin mekanizmasını sunmaktadır. Yani kanun, hiçbir yabancıyı çalıştırma demiyor; “çalıştır ama kurallara uy” diyor.

Sonuç olarak, kaçak yabancı işçi çalıştırmanın ne hukuken ne de vicdanen bir gerekçesi olamaz ve bu durumun tespit edilmeyeceğine dair bir garanti de yoktur. Özellikle eğlence sektörü çalışma izni, turizm sektörü çalışma izni veya yabancı bakıcı çalışma izni gibi izin türleriyle yasal statü sağlanarak risklerden uzak durmak mümkündür. Kaçak işçi çalıştırmış olan işverenlerin, cezai yaptırımlarla karşılaşmadan önce gerekli düzeltmeleri yapması, idari işlemlerde savunma hazırlaması ve ceza indirimi talep edebilmesi için profesyonel yardım alması gerekir. İş işten geçmeden önce tedbir almak, her zaman en doğru ve en kârlı yol olacaktır.

Kaçak Yabancı İşçi Çalıştırma Cezası Sık Sorulan Sorular

Kaçak yabancı işçi çalıştırmanın cezası 2024 ve 2025’de ne kadar?

2024 yılında işverene, izinsiz çalıştırdığı her yabancı için 56.752 TL idari para cezası uygulanmaktadır. 2025 yılında bu tutar 81.143 TL civarına yükselmiştir. Yabancı çalışana ise 2024’te 22.688 TL, 2025’te 32.654 TL ceza verilir. Rakamlar her yıl yenilendiğinden güncel tutarları takip etmek gerekir.

Kaçak çalışan yabancı yakalanırsa hemen sınır dışı edilir mi?

Çoğunlukla evet, sınır dışı işlemi başlatılır. Yabancı, çalışma izni olmadan yakalandığında Göç İdaresi tarafından ülkeden çıkarılmasına ve belirli süre geri girmemesine karar verilebilir. Ancak bazen, özellikle ailevi durumu olanlarda veya ufak ihlallerde para cezası ödenip ikamet izni alması için süre tanınması gibi uygulamalar olabiliyor. Yine de genel kural, deport işlemi yapılmasıdır.

Yabancı çalıştırmak suç mudur, hapis cezası var mı?

Çalışma izni olmadan yabancı çalıştırmak kabahat (idari ihlal) olarak düzenlenmiştir, adli suç değildir. Dolayısıyla hapis cezası yoktur, para cezası vardır. Ancak para cezasını ödememek, idari yaptırımlara direnmek gibi durumlar olursa icra ve gerekirse adli süreçler devreye girebilir. Normal durumda, işveren para cezasını ödeyerek sorumluluktan kurtulur (ceza ödenmesi kaçak işçi çalıştırmaya devam edebileceği anlamına gelmez tabi, devam ederse yeniden ceza kesilir).

İdari para cezasını ödemezsem ne olur?

İdari para cezaları tebliğ edildikten sonra genellikle 30 gün içinde ödenmelidir. Ödenmezse, vergi borcu gibi takibe alınır. Faiziyle birlikte malvarlığınıza haciz gelebilir, banka hesaplarınıza bloke konabilir. Devlet, bu cezayı tahsil etmek için gerekli yaptırımları uygular. Ayrıca cezayı ödememek, ileride devletle yapılacak işlemlerde (ihaleler, teşvikler) karşınıza borç engeli olarak çıkabilir.

Aynı anda hem SGK denetimi hem çalışma izni denetimi olursa iki ceza birden mi yerim?

Maalesef evet. Çalışma izni olmadan yabancı çalıştırmak ayrı bir ceza, sigortasız işçi çalıştırmak ayrı bir cezadır. İkisi farklı kanunların ihlalidir. Denetimde yabancı hem izinsiz hem sigortasız ise, Çalışma Bakanlığı yabancı çalışma izni cezası keserken SGK da sigortasızlık cezası uygular. Bu nedenle yabancı çalışanın hem çalışma iznini hem SGK kaydını yapmak gerekir. Her iki kuruma da karşı sorumluluk vardır.