Eğlence Sektörü Çalışma İzni

Eğlence Sektöründe Yabancı Personel İstihdam Kriterleri

Eğlence sektörü, gece kulüpleri, konser ve gösteri organizasyon firmaları, performans sanatları işletmeleri gibi alanları kapsar. Bu sektörde yabancı dansçılar, müzisyenler, DJ’ler, akrobatlar gibi kişilerin çalışması sıkça rastlanan bir durumdur. Ancak yabancıların bu alanda çalışabilmeleri için işveren şirketlerin belirli kriterleri karşılaması gerekir. Eğlence sektörü çalışma izni şartları hakkında bu makalemizde bilgilendirmelerde bulunacağız.

Bir eğlence işletmesi yabancı sanatçı çalıştırmak istiyorsa, öncelikle şirketin ekonomik ve istihdam yeterliliği aranır. Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği’ne göre, yabancı istihdam edecek eğlence sektörü şirketlerinin en az 100.000 TL ödenmiş sermayesi veya 800.000 TL brüt satış hasılatı ya da 250.000 USD ihracat tutarı olmalıdı​r. Bu üç koşuldan biri yeterlidir (örneğin ihracat yapmayan bir gece kulübü için sermaye veya ciroya bakılacaktır). Ayrıca, yabancı adına başvuru yapan şirket ortağının, şirket sermayesinin en az %20’sine sahip olması şarttır; bu pay da en az 40.000 TL sermaye demekti​r. Bu koşul özellikle yabancı ortağın da bulunduğu işletmelerde geçerlidir.

İstihdam kriteri olarak da, eğlence sektöründe en az 10 Türk vatandaşı çalışan bulundurulması zorunludur. Diğer sektörlerde 5 Türk kuralı varken, eğlence sektöründe daha yüksek bir çıta konmuştur. Bu 10 Türk çalışan şartı, yabancı istihdam edebilmenin ön koşuludur. Üstelik yönetmelik, eğlence sektörü ve turizm-animasyon firmalarının uzmanlık gerektiren işlerinde 10 Türk istihdam ediliyorsa, her bir yabancı için 5 Türk kotasının ayrıca uygulanmayacağını belirtmişti​r. Yani işyerinde zaten 10 Türk varsa, birden fazla yabancı alınabilir, 5’e 1 hesabı her yabancıya tek tek yapılmaz. Ancak 10 Türk alt sınırı mutlaka sağlanmalıdır. Örneğin bir gece kulübü 2 yabancı dansçı çalıştırmak istiyorsa, en az 10 Türk personeli olmalıdır (garson, güvenlik, idari vs.). 10 Türk varsa 2 yabancı kabul edilebilir; fakat 3. yabancıyı almak isterse muhtemelen Türk çalışan sayısını da artırması beklenir.

Bu sektörde yabancılara izin verilmesinin temel gerekçesi, uzmanlık ve yetenek gerektiren gösteri sanatları olmasıdır. Nitekim yönetmelik, eğlence sektöründeki yabancıları “uzmanlık ve ustalık gerektiren işler” kapsamında değerlendirmektedir. Bu kapsamda yabancı dansçı, akrobat, müzisyen gibi kişilerin mesleki yeterlilikleri (eğitimleri, daha önce çalıştıkları gösteriler vb.) başvuruda sunulursa, başvurunun olumlu görülme ihtimali artar. Örneğin yabancı bir bale dansçısı alınacaksa, kendi ülkesindeki konservatuvar diploması, katıldığı gösterilerin referansları dosyaya eklenir.

Eğlence Sektörü Çalışma İzni Başvurusu ve Ücretler

Başvuru süreci yine e-izin sistemi üzerinden işveren tarafından yürütülür. Eğlence sektöründe genellikle başvuruyu gece kulübü işletmesi, konser organizasyon şirketi gibi tüzel kişiler yapar. Başvuruda, yabancının rolü (örneğin “sahne dansçısı” veya “müzisyen”), çalışacağı adres (mekanın adresi) ve süresi belirtilir. Çalışma izni, eğer yabancı bir turne veya festival için kısa süreyle geliyorsa o süreyle sınırlı da alınabilir. Ancak çoğunlukla 1 yıllık izin verilir ve ihtiyaç devam ederse uzatılır.

Ücret kriteri, eğlence sektöründeki yabancıların da tabi olduğu bir kuraldır. Yukarıda turizm sektöründe bahsedildiği gibi, akrobat, dansçı, performans sanatçısı gibi pozisyonlarda yabancıya en az asgari ücretin 2 katı ücret ödenmelidi​r. Dolayısıyla işletme, yabancı bir sanatçıya örneğin brüt 20.000 TL’nin altında maaş teklif edemez. Bu şart, nitelikli yabancı sanatçıların emeğinin karşılığını almasını sağlamak ve haksız rekabeti önlemek içindir. Eğer yabancı çok ünlü bir DJ veya şarkıcıysa zaten ücretler çok yüksek olabilir, ancak sıradan bir dansçı için de en az asgari ücretin iki katı ödenecektir.

Başvuru dosyasına, yabancının sanatsal yetkinliğini gösterir belgeler (videolar, sertifikalar), varsa önceki iş sözleşmeleri, pasaport bilgileri ve fotoğraf eklenir. İşverenin ticaret sicil gazetesi, vergi levhası, faaliyet belgesi ve sigortalı çalışan listesi (10 Türk çalışanın ispatı için) eklenir. Bu belgelerle birlikte, işveren başvuru formunda yabancı sanatçıyı neden istihdam ettiğini kısaca açıklar. Örneğin “işletmemizde sunulan Latin dans gösterisi için Kolombiya’lı bir dansçı gerekmektedir, bu alanda uzmanlığı vardır” gibi. Bu gerekçe, yabancının sağlayacağı katkıyı anlatmalıdır.

Çalışma izni onaylandığında, yabancı sanatçı yasal olarak çalışmaya başlayabilir. Gece kulüplerinde ve benzeri mekanlarda kolluk kuvvetleri (polis/jandarma) sık sık denetim yapar; bu denetimlerde yabancı personelin pasaport ve çalışma izni kontrol edilir. Çalışma izni olmayan yabancı sahnede yakalanırsa hem işletmeye ceza kesilir hem de yabancı sınır dışı edilebilir. Bu nedenle eğlence sektöründeki işverenlerin izin konusunda titiz davranması şarttır.

Eğlence Sektörü Çalışma İzni Sonuç

Eğlence sektöründe yabancı çalıştırmak, özellikle büyükşehirlerde ve turistik bölgelerde yaygın bir durumdur. Yabancı dansçılar, şov grupları, müzisyenler farklı bir renk ve çekicilik katarak işletmelere avantaj sağlayabilir. Ne var ki, bu avantajı yasal zeminde kullanmak gerekir. İstanbul boşanma avukatı, ceza avukatı veya iş hukuku avukatı gibi çeşitli uzmanlıklara sahip avukatlar bile, yabancı işçi çalıştırmanın hukuki boyutları hakkında işletmelere danışmanlık yapabilirler. Özellikle eğlence sektörü gibi denetime açık bir alanda, bütün yabancı personelin izinlerinin tam olması işletmenin devamlılığı için şarttır. 10 Türk personel çalıştırma zorunluluğu, belki küçük eğlence işletmelerine başlangıçta ağır gelebilir, ancak bu kural kayıt dışılığı önlemek ve yerli istihdamı korumak amacıyla konulmuştur. Kurallara uygun hareket eden işletmeler, uzun vadede itibar kazanır ve yasal sorun yaşamaz.

Yabancı sanatçılar için çalışma izni almak, onların haklarını korumak açısından da önemlidir. İzinli çalışan yabancı, sigortalı olur, maaşını yasal olarak alır ve iş kanunu hükümlerinden faydalanır. Kaçak çalışan bir yabancı ise herhangi bir haksızlığa uğrasa dahi şikayette bulunamaz, sosyal güvencesi olmaz. Dolayısıyla hem işveren hem çalışan için en doğrusu izinli çalışmaktır. Sonuç olarak, eğlence sektöründe faaliyet gösteren bir işletme, eğer gerekli koşulları (sermaye, Türk çalışan sayısı, vs.) sağlıyorsa yabancı yetenekleri bünyesine katabilir ve bundan kazançlı çıkar. Aksi halde, izinsiz yabancı çalıştırmanın cezaları işletmeyi ciddi zarara uğratabilir. Örneğin 2025 yılı için izinsiz her yabancı için 81.143 TL ceza uygulanması öngörülmüştü​r. Bu gibi riskler göz önüne alındığında, mevzuata uygun hareket etmek en akılcı yoldur. Hukuki danışmanlar, bu alanda başvuruların doğru yapılması, sözleşmelerin hazırlanması ve denetim durumlarında destek sağlama konularında yardımcı olabilirler. Eğlence sektörünün dinamizmi içinde, hukuki uyum da sağlanırsa, yabancı ve yerli çalışanların birlikte üretmesi ülkemizin kültürel çeşitliliğine de katkı sunacaktır. Son tahlilde, işletmeler İstanbul boşanma avukatı gibi farklı alanlarda dahi tecrübesi olan, ama iş ve yabancılar hukukunu da bilen uzmanlara danışarak yabancı personel çalıştırma sürecini güvence altına almalıdır.

Eğlence Sektörü Çalışma İzni Sık Sorulan Sorular

Gece kulübünde yabancı dansçı çalıştırmak yasal mıdır?

Evet, gerekli çalışma izni alındığı takdirde yasaldır. İşletmenin en az 10 Türk personeli varsa ve yabancı dansçıya çalışma izni çıkardıysa, yabancı dansçı sahne alabilir. İzinsiz çalıştırmak ise yasadışıdır ve ağır para cezasına tabidir. Dolayısıyla izin aldığı sürece gece kulübünde, şovlarda yabancı dansçı çalışması mümkündür.

Yabancı müzisyenlerin çalışma izni alması gerekiyor mu?

Kesinlikle evet. İster tek seferlik konser için gelsin, ister sürekli bir mekanda çalsın, yabancı müzisyenlerin çalışma izni olmalıdır. Tek seferlik etkinlikler için bile kısa süreli çalışma izni çıkarılması gerekir. Aksi halde yakalanırsa hem organizatör hem müzisyen ceza alır. Özellikle sürekli program yapan yabancı orkestraların izinli olması şarttır.

Eğlence sektöründe 10 Türk çalışanın içine hangi görevler dahil?

Her tür Türk çalışan sayılabilir: garson, komi, barmen, DJ (Türk ise), güvenlik görevlisi, işletme müdürü, temizlik personeli vs. Yeter ki SGK’lı ve tam zamanlı çalışan olsunlar. Toplam sayının 10’u bulması gerekiyor. Genelde denetimde SGK dökümlerine bakılarak Türk çalışan sayısı teyit edilir.

Yabancı bir DJ’e ne kadar maaş vermeliyim ki izin çıkabilsin?

Yabancı DJ de “uzmanlık gerektiren iş” kapsamında değerlendirileceği için en az asgari ücretin 2 katı maaş öngörmelisiniz. Örneğin 2024 için asgari ücret 12.000 TL ise en az 24.000 TL brüt maaş belirtilmeli. Pratikte ünlü DJ’ler zaten etkinlik başına yüksek ücret alıyor olabilir, ancak resident DJ olarak aylık çalışacaksa bu kriteri sağlamak lazım.

Yabancı sanatçıların çalışma izni kaç yıllık olur?

Genelde 1 yıl verilir. Ancak bazı özel proje/turne durumlarında daha kısa süre de verilebilir. İzin bitiminde ihtiyaç sürüyorsa uzatma başvurusu yapılarak 2 yıl, sonra 3 yıl gibi uzatmalar alınabilir. Yani yabancı sanatçı başarıyla çalışmaya devam ediyorsa yıllarca uzatma alarak Türkiye’de çalışması mümkündür.