Türk Vatandaşlığına Başvuru Yolları
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak isteyen yabancı uyruklu kişiler için birden fazla başvuru yöntemi bulunmaktadır. 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu kapsamında düzenlenen bu süreçte, başvuru usulleri ve şartları açıkça belirlenmiştir. İstanbul vatandaşlık avukatı desteğiyle yürütülen işlemler, başvuru sahiplerinin süreci daha sağlıklı ve hızlı şekilde tamamlamasına yardımcı olmaktadır. Yabancıların Türk vatandaşlığına geçişi ise genel olarak aşağıdaki yöntemlerle mümkün olmaktadır:
- Doğum Yoluyla Vatandaşlık: Kan bağını esas alan (jus sanguinis) sistemi nedeniyle, Türkiye’de yabancı bir anne babadan doğan çocuk otomatik olarak Türk vatandaşı olmaz. Türk vatandaşı bir anne ya da babadan doğan çocuk ise nerede doğduğuna bakılmaksızın Türk vatandaşı olur. Dolayısıyla yabancı bir kişinin bu yolla vatandaşlık kazanması, ancak anne veya babasının Türk olması halinde mümkündür. Sonradan vatandaşlığa alınma başvuruları için doğum temelli bir hak söz konusu değildir, ancak burada şunu belirtmek gerekir: Eğer bir yabancı, Türk vatandaşı bir aile tarafından evlat edinilirse 5901 sayılı Kanun m.17 gereği kolaylaştırılmış vatandaşlık edinebilir.
- Kanuni İkamet Yoluyla (Genel Yoldan) Vatandaşlık: Bu, en yaygın yollardan biridir. Bir yabancı, Türkiye’de kesintisiz ve yasal olarak en az 5 yıl ikamet ettikten sonra vatandaşlık başvurusunda bulunabilir (Kanun m.11). Bu yol “genel yoldan vatandaşlık” olarak adlandırılır. Başvurabilmek için 5 yıllık ikamet süresi içinde toplamda 6 aydan fazla yurt dışında kalmamış olması gerekir. Ayrıca, başvuru sahibinin Türkiye’de yerleşmeye karar verdiğine dair davranışlar göstermesi aranır – örneğin burada mal mülk alması, iş kurması, Türk eşi olması gibi durumlar bu niyeti gösterir. Bunun yanında, yeterli düzeyde Türkçe bilmesi, sabıka kaydının olmaması, kendisi ve bakmakla yükümlü oldukları için maddi gelirinin yeterli olması gibi koşullar da bulunur. 5 yıl dolduktan sonra Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’ne (NVİ) başvurarak vatandaşlık talebinde bulunulabilir.
- Evlilik Yoluyla Vatandaşlık: Bir Türk vatandaşı ile en az 3 yıldır evli olan yabancılar, şartları taşıdıklarında Türk vatandaşlığına başvurabilirler (Kanun m.16). Ancak evlenir evlenmez otomatik vatandaşlık olmaz; 3 yıllık evlilik süresi ve fiili birlikte yaşama şartı aranır. Başvuruda evliliğin gerçek bir beraberlik olduğunun kanıtlanması önemlidir – sahte veya kağıt üzerindeki evliliklerle vatandaşlık alınamaz, tespit edilirse başvuru reddedilir. Ayrıca eşlerden Türk vatandaşı olanın vefatı durumunda, evlilik birliği içinde yaşanmış süre yeterliyse süre şartına bakılmadan başvuru kabul edilebilir. Evli yabancı, vatandaş olsa dahi evliliği 3 yıl dolmadan boşanırsa vatandaşlığı iptal edilebilir; bu nedenle evlilik yoluyla vatandaşlık alanlar 3 yıl evli kalma süresini doldurmalıdır.
- İstisnai (Yatırım Yoluyla) Vatandaşlık: Türk hükümeti, ekonomik veya kültürel katkı yapacak kişilere istisnai vatandaşlık imkanı tanımaktadır (Kanun m.12). Özellikle son yıllarda yabancı yatırımcılar için belli parasal koşulları sağlayanlara vatandaşlık verilmesi uygulaması mevcuttur. Örneğin, belirli bir tutarın üzerinde gayrimenkul satın almak (2022 itibariyle en az 400.000 USD değerinde taşınmaz alıp 3 yıl satmama şartıyla), Türkiye’de 500.000 USD tutarında yatırım yapmak veya mevduatı Türk bankasına yatırmak, ya da en az 50 kişiye istihdam sağlayacak bir iş kurmak gibi kriterlerden birini yerine getiren yabancılar, istisnai vatandaşlık başvurusunda bulunabilirler. Bu tür başvurularda 5 yıl ikamet şartı aranmamakta, süreç daha hızlı ilerlemektedir. Karar, Cumhurbaşkanı kararı ile verilir.
- Mavi Kart ve Eski Vatandaşlık İadesi: Daha önce Türk vatandaşı olup da çıkma izniyle vatandaşlığını kaybeden kişiler (Mavi Kart sahipleri) zaten birçok vatandaşlık hakkına sahiptir, ancak yeniden vatandaş olmak isterlerse kolaylaştırılmış prosedürle dönebilmektedirler. Ayrıca Türk soylu yabancılar (örneğin Türk kökenli olup yabancı ülke vatandaşı olanlar) için Bakanlar Kurulu (şimdi Cumhurbaşkanı kararı) ile bazı istisnai kolaylıklar tanınabilmektedir.
Yukarıda sayılan yollar dışında, Türkiye’ye bilim, sanat, spor alanında olağanüstü hizmet etmiş kişiler veya uluslararası düzeyde tanınan, Türkiye’ye faydalı olacağı düşünülen yabancılar da istisnai olarak doğrudan vatandaşlığa alınabilir. Örneğin, ülkeye teknolojik yatırım getiren bir bilim insanı ya da dünya çapında başarı kazanmış bir sporcu, Bakanlık teklifi ve Cumhurbaşkanı kararıyla vatandaşlığa alınabilir (Kanun m.12).
Vatandaşlık Başvurusu Şartları ve Süreci
Türk vatandaşlığı başvuru süreci, yoluna göre değişmekle birlikte, her durumda bazı ortak şartları içerir. Başvuracak kişinin:
- Ayırt etme gücüne sahip olması (yaş ve zihin olgunluğu): Reşit ve akıl sağlığı yerinde olmalı.
- Kamu düzenine ve milli güvenliğe tehdit oluşturmaması: Terör örgütü üyeliği, ağır sabıka kaydı olmamalı. Güvenlik soruşturmasından geçer.
- Genel ahlak bakımından iyi hal sahibi olması: Suça karışmamış, toplum düzenine uygun yaşam sürüyor olması.
- Türkiye’de kendisi ve bakmakla yükümlü oldukları için yeterli gelire sahip olması: İş, maaş, kira geliri gibi bir geliri belgelemesi beklenir.
- Yeterli Türkçe konuşabilmesi: Mülakatta anlaşabilecek düzeyde Türkçe bilmesi gerekir.
Başvuru yeri, İstanbul gibi büyük şehirlerde İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan özel vatandaşlık başvuru birimleridir. Örneğin İstanbul Vatandaşlık Başvuru ve Danışma birimleri, başvuru sahiplerine rehberlik eder. Başvuru sahibi, ikamet ettiği ilin nüfus müdürlüğüne gerekli belgelerle müracaat eder. Yurt dışında ise Türk konsoloslukları üzerinden başvuru alınabilir.
Gerekli belgeler arasında pasaport, doğum belgesi, medeni hal belgesi (evli ise evlilik cüzdanı, boşanmış ise boşanma kararı, dul ise eşin ölüm belgesi), mevcut vatandaşlığını gösterir belge, biometrik fotoğraf, başvuru formu ve başvuru yoluna özgü diğer evraklar sayılabilir. (Örneğin evlilik yoluyla başvuruda eşe dair nüfus kayıt örneği, yatırım yoluyla başvuruda uygunluk belgesi vb.)
Başvuru yapıldıktan sonra, süreç iki ana aşamadan oluşur: İl emniyet ve nüfus birimlerinde inceleme ve ön onay süreci ile Ankara’da Vatandaşlık Komisyonu ve İçişleri Bakanlığı kararı süreci. İlk aşamada, başvuru sahibinin dosyası oluşturulup ikamet ettiği yerde bir polis memuru ile mülakat yapılır. Bu mülakatta Türkçe bilgisi test edilir ve kişinin hayat düzeni ile ilgili sorular sorulur (geliri nedir, Türkiye’ye ne kadar uyum sağladı vs.). Ayrıca güvenlik soruşturması için MİT, Emniyet gibi kurumlardan arşiv araştırması istenir. İl vatandaşlık komisyonu, tüm bu bilgileri toplayarak bir rapor hazırlar ve Ankara’ya gönderir.
İkinci aşamada, İçişleri Bakanlığı’ndaki ilgili Vatandaşlık Daire Başkanlığı dosyayı inceler. Gerekirse ek belge ister veya tekrar kontrol yapar. Ardından uygun bulursa, Türk vatandaşlığına alınma talebini Bakan onayına sunar. Vatandaşlığa kabuller, Cumhurbaşkanı onayı ile kararname şeklinde de gerçekleşebilir (özellikle istisnai vatandaşlıklarda). Genel ve evlilik yoluyla başvurularda ise İçişleri Bakanı onayı yeterlidir. Süreç genellikle 6 ay ile 24 ay arasında sonuçlanır; istisnai (yatırım) başvurularında bu süre daha kısa olabilmektedir (3-6 ay gibi).
İstanbul’da Vatandaşlık İşlemleri ve İstanbul Vatandaşlık Avukatı Rolü
İstanbul, yabancı nüfusun en yoğun olduğu şehir olarak, vatandaşlık başvurularının da en fazla yapıldığı yerdir. İstanbul’da süreçlerin hızlı işlemesi ve başvuru yoğunluğu nedeniyle profesyonel destek almak başvuru sahiplerine avantaj sağlayabilir. İşte burada İstanbul vatandaşlık avukatı devreye girer.
Bir vatandaşlık avukatı, öncelikle başvuranın durumunu analiz ederek en uygun başvuru yolunu belirler. Örneğin 5 yıllık ikamet süresini doldurmuş birine genel yoldan başvuru tavsiye edilirken, yeterli sermayesi olan birine yatırım yoluyla süreci hızlandırması önerilebilir. Ya da Türk eşiyle 3 yılı doldurmak üzere olan birine evlilik yoluyla başvuru planlaması yapılabilir.
Avukat, başvuru için gerekli tüm belgelerin listesini çıkarır ve bunların temininde yardımcı olur. Yabancı belgelerin tercümesi ve apostil işlemleri, Türkiye’deki resmi makamlardan alınacak evrakların (ikamet belgesi, sabıka kaydı vs.) sağlanması gibi konularda destek verir. Özellikle başvuru dosyasındaki formların doğru ve eksiksiz doldurulması kritik önem taşır; küçük hatalar bile süreci uzatabilir. Avukat bu formları doğru şekilde doldurur ve başvuru dilekçesini yazar.
Başvuru yapıldıktan sonra, dosyanın takibi gelir. İstanbul’da başvuru yaptığınızda online sistem üzerinden bir başvuru numarası alırsınız. Dosya, “incelemede”, “Komisyona sevk edildi”, “Karar aşamasında” gibi statülerden geçer. Bir İstanbul vatandaşlık avukatı, müvekkilinin dosyasının hangi aşamada olduğunu takip eder, eğer gecikme varsa ilgili birimlere durumu sorar. Gerekirse sürecin hızlanması için hukuki girişimlerde bulunabilir (çok uzayan dosyalarda idari makamlara yazı iletmek gibi).
Ayrıca avukat, mülakata hazırlık konusunda da danışmanlık sunar. Mülakat öncesi, başvuru sahibine sorulabilecek olası sorular hakkında bilgi verir (Türkçe pratik yapması gereken konular, Türkiye tarihi veya milli bayramlar gibi temel bilgiler). Bu sayede başvuru sahibi mülakata daha özgüvenli girer. Avukat mülakatta genellikle bulunmaz (zaten başvuru sahibinin bireysel bir değerlendirmesidir), ancak ön hazırlık desteği önemli bir fark yaratabilir.
İstanbul vatandaşlık avukatları, gerektiğinde başvuru sahiplerinin şirket kurma, taşınmaz edinme gibi işlemlerini de eş zamanlı yürütüp, bunları vatandaşlık dosyasına entegre edebilir. Örneğin yatırım yoluyla vatandaşlık almak isteyen birine gayrimenkul alım sürecinde hukuki destek sağlar, tapu sürecini yönetir, ardından uygunluk belgesini alarak vatandaşlık başvurusuna ekler.
Bütün bu aşamalarda amaç, vatandaşlık başvurusunun sorunsuz ilerlemesi ve mümkün olan en kısa sürede onaylanmasıdır. Avukatın rolü, olası pürüzleri en baştan tespit edip gidermek, mevzuata uygun ve eksiksiz bir dosya sunmak ve bürokrasiyle etkin iletişim kurmaktır.
İstanbul Vatandaşlık Avukatı Sonuç
“İstanbul vatandaşlık avukatı” ifadesi, hem coğrafi olarak İstanbul’da bulunan hem de Türk vatandaşlığı başvurularında uzmanlaşmış hukukçuları tanımlar. Türk vatandaşlığına geçmek, birçok yabancı için hem duygusal hem de pratik açıdan önemli bir hedeftir. Bu hedefe ulaşmak, karmaşık görünen bürokratik işlemlerin düzgün yönetilmesini gerektirir. Sürecin her aşamasında dikkat ve sabır şarttır. Bir uzmanın desteği ile, doğru yolu izleyerek gerekli koşulları sağladığınızda vatandaşlık almak mümkündür.
Türk vatandaşlığına hak kazanmak, başvuran kişiye Türkiye’nin sunduğu tüm hak ve imkanlardan (seçme-seçilme hakkı, kamu görevine girme, oy kullanma, Türk pasaportu ile vize kolaylıkları vb.) yararlanma fırsatı tanır. Aynı zamanda yükümlülükler de (askerlik hizmeti, vergi mükellefiyeti gibi) beraberinde gelir. Bu nedenle karar verirken iyi düşünmek ve hazırlıklı olmak önemlidir. Vatandaşlık avukatları, başvuru öncesi danışmanlık vererek, kişinin profilinin başvuruya uygun olup olmadığını değerlendirebilir; belki biraz daha beklemesini veya öncelikle ikamet süresini tamamlamasını önerebilir.
Sürecin sonunda, tüm şartlar yerine getirilip İçişleri Bakanlığı onayı alındığında, karar Resmî Gazete’de yayımlanır ve kişi yemin törenine davet edilir. Yemin ederek nüfus cüzdanını (kimlik kartını) alır ve resmi olarak Türk vatandaşı olur. Bu noktada geriye dönüp bakıldığında, profesyonel destek alınmışsa sürecin ne kadar rahat atlatıldığı görülecektir. Çünkü herhangi bir olumsuzluk halinde (örneğin ret kararı çıkması) izlenecek yollar da uzmanlık gerektirir. Ret kararlarına karşı yargı yolu açıktır; idare mahkemesinde iptal davası açılabilir. Bu gibi durumlarda da vatandaşlık avukatının devreye girmesi gerekebilir.
İstanbul Vatandaşlık Avukatı Sık Sorulan Sorular
Türk vatandaşlığı başvurusu ne kadar sürede sonuçlanır?
Başvurunun sonuçlanma süresi, başvuru yoluna ve dosyanın özelliklerine göre değişir. Genel olarak 6 ay ile 2 yıl arasında sonuçlanabilmektedir. Evlilik yoluyla veya genel yoldan başvurular genellikle 12-18 ay civarında neticelenirken, yatırım yoluyla (istisnai) başvurular daha hızlı, 3-6 ay içinde sonuçlanabilir. Ancak yoğunluk, güvenlik soruşturmasının uzun sürmesi gibi etkenler süreyi uzatabilir.
Vatandaşlık başvurum reddedilirse itiraz edebilir miyim?
Evet. Ret kararlarına karşı idari dava açma hakkınız vardır. Karar size tebliğ edildikten sonra 60 gün içinde İdare Mahkemesi’nde iptal davası açabilirsiniz. Mahkeme, idarenin ret gerekçesinin hukuka aykırı olduğunu tespit ederse, ret kararını iptal edebilir. Örneğin, evlilik yoluyla başvuruda evliliğin sahte olmadığı halde ret geldiyse, mahkeme kararıyla vatandaşlık hakkınızı elde edebilirsiniz.
Türk vatandaşı olduktan sonra kendi vatandaşlığımı kaybeder miyim?
Bu, kendi ülkenizin vatandaşlık mevzuatına bağlı. Türkiye çifte vatandaşlığa izin verir; Türk vatandaşı olurken mevcut vatandaşlığınızdan çıkmanız istenmez. Ancak bazı ülkeler çifte vatandaşlığa izin vermiyor. Örneğin vatandaşlığını korumak istediğiniz ülke ikinci vatandaşlığı kabul etmiyorsa, Türk vatandaşı olunca onları kaybedebilirsiniz. Başvuru öncesi kendi konsolosluğunuzdan bu konuda bilgi almanız önemli.
Vatandaş olduktan sonra Türkiye’de askerlik yapmam gerekecek mi?
Askerlik yükümlülüğü, vatandaşlık kazandığınız zamanki yaşınıza bağlı. 22 yaşından sonra Türk vatandaşı olanlar barış zamanında askerlik hizmetine alınmazlar (5901 sayılı Kanun m.14). 18-21 yaş arasında vatandaş olursanız askerlik yapmanız gerekebilir. Ayrıca daha önce kendi ülkenizde askerlik yapmışsanız, bunu belgelerseniz Türkiye’de muaf tutulmanız mümkün.
Türk vatandaşlığı alınca soyadım veya adım değişir mi?
Hayır, otomatik bir değişiklik olmaz. İsteyen başvuru sahibi Türk vatandaşlığına geçerken ad veya soyad değişikliği talep edebilir ama bu zorunlu değildir. Bir yabancı, vatandaş olduğunda mevcut adını ve soyadını aynen koruyabilir. Yalnız, Türk alfabesinde olmayan harfler varsa (q, x, w gibi) nüfus kaydında bunlar Türkçe’ye uyarlanır (örneğin “Willi” iseniz “Villi” yazılabilir). Eğer özellikle Türkçe bir isim almak istiyorsanız, bunu da dilekçe ile talep edebilirsiniz.
