Yabancı Kimlik Numarası Nedir?
Yabancı kimlik numarası, Türkiye’de yaşayan ya da resmi işlemler yapan yabancı uyruklu kişilere verilen 11 haneli özel bir kimlik numarasıdır. Bu numara tıpkı Türk vatandaşlarının T.C. kimlik numarası gibi yabancılar için tanımlanmış bir kimlik kodudur ve genellikle 99 ile başlamaktadır. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’na (6458 sayılı Kanun) göre, yabancı kimlik numarası 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu uyarınca verilir. Yani yasal altyapıda yabancı kimlik numarasının tanımı ve dayanağı bu kanunlarda yer almaktadır. Örneğin, 6458 sayılı Kanun’un ilgili maddesinde yabancı kimlik numarasının tanımı yapılarak, yabancılara verilecek 99 ile başlayan bu numaranın nüfus müdürlüğünce oluşturulacağı ifade edilmiştir. Yabancı kimlik numarası, vatansız kişiler dahil olmak üzere Türkiye’de belirli statüde bulunan tüm yabancılar için önemli bir tanıtıcı bilgidir. Türkiye’de resmi işlemlerin sorunsuz yürütülmesi için yabancı kimlik numarası alma süreci büyük önem taşımaktadır.
Yabancı kimlik numarasının önemi büyüktür çünkü yabancıların Türkiye’deki resmi işlemlerinde, bankacılık ve noter işlemlerinde, sağlık hizmetlerine erişimde ve benzeri birçok işlemde bu numara kullanılmaktadır. Örneğin bir yabancı, hastaneye kayıt olurken veya banka hesabı açarken yabancı kimlik numarasını ibraz etmek zorundadır. Bu numara sayesinde yabancıların Türkiye’deki kayıtları tutulur ve işlemleri takip edilir. Yabancı kimlik numarası, yabancının kimliğinin ve resmi statüsünün bir parçasıdır; bu nedenle her yabancının kendine özgü tek bir numarası olur ve bu numara yaşamları boyunca değişmez.
Yabancı Kimlik Numarası Nasıl Alınır?
Türkiye’de bulunan bir yabancının kimlik numarası alabilmesi için genellikle bir ikamet izni veya çalışma izni alması gerekir. Uygulamada, yabancılar ilk defa ikamet izni başvurusu yaptıklarında veya çalışma izni onaylandığında, Göç İdaresi tarafından otomatik olarak yabancı kimlik numarası tahsis edilir. Yani yabancı, oturma izni kartını (ikamet tezkeresini) veya çalışma izni kartını aldığında üzerinde yazan 99 ile başlayan numara, onun yabancı kimlik numarasıdır. Bu süreçte yabancıdan ayrıca bir işlem yapması istenmez; numara resen atanır ve yabancıya bildirilir. Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, Göç İdaresi’nden gelen bilgilere dayanarak bu numarayı oluşturur ve MERNİS sistemine kaydeder.
Bunun yanında, kanunlar yabancı kimlik numarası alınması için ikamet izni şartını esneten bir imkan da tanımıştır. 6458 sayılı Kanun’un IDARE tarafından yapılan düzenlemeye göre, ikamet izni bulunmasa bile bazı durumlarda yabancılara kimlik numarası verilebilir. Özellikle resmi bir işlem yapması gereken ancak henüz oturma izni olmayan yabancılar için bu istisnai uygulama mümkündür. Örneğin, Türkiye’de kısa süreli bulunan bir yabancının çocuğunu okula kaydettirmesi gerekebilir veya acil bir sağlık hizmeti alması için kimlik numarasına ihtiyaç duyulabilir. Bu gibi hallerde, ilgili kurum (okul, hastane gibi) yabancı adına gerekçeli bir talep yazarak İl Göç İdaresi’nden yabancı kimlik numarası verilmesini isteyebilir. İl Göç İdaresi, gelen talep dilekçesine istinaden o yabancıya ikamet izni aranmaksızın bir yabancı kimlik numarası tahsis edebilmektedir. Bu istisnai yol sayesinde, ikamet izni olmadan da yabancı kimlik numarası alınması mümkün hale gelmiştir. Ancak bu uygulama sadece zorunlu ve istisnai durumlar için geçerlidir; yabancıların genel olarak önce ikamet izni alıp ardından kimlik numarası edinmesi asıl usuldür.
Yabancı kimlik numarası almak için gereken temel bilgiler, yabancının pasaport bilgileri, doğum tarihi ve uyruğu gibi kişisel verilerdir. İlk defa ikamet izni başvurusunda bu bilgiler zaten Göç İdaresi sistemine girildiğinden, numara otomatik oluşturulur. Eğer bir kurum dilekçesi ile kimlik numarası talep ediliyorsa, dilekçede yabancının kimlik bilgileri ve numara verilmesini gerektiren işlem açıkça belirtilmelidir. Örneğin bir okul, yabancı öğrencinin kaydı için “X isimli yabancı uyruklu öğrencinin eğitim kaydı yapılabilmesi amacıyla yabancı kimlik numarası talep ediyoruz” şeklinde bir yazı sunar. Bu sayede Göç İdaresi, işlemin gerçekleşebilmesi için numarayı üretip ilgiliye verebilmektedir.
Yabancı Kimlik Numarası Sorgulama ve Kullanımı
Yabancı kimlik numarasına sahip olan bir kişi, numarasını çeşitli kanallardan sorgulayabilir ve öğrenebilir. En kolay yöntem, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün online sorgulama ekranını kullanmaktır. Bu resmi web sitesindeki YKN sorgulama bölümüne giren yabancı, istenen kişisel bilgileri (ad, doğum tarihi, uyruğu vb.) girdikten sonra sistem kendisine atanmış kimlik numarasını gösterir. Ayrıca e-Devlet sistemi üzerinden de yabancı kimlik numarası ile ilgili bilgilere erişim mümkündür; örneğin e-Devlet hesabı olan yabancılar, kendi kimlik numaralarını görüntüleyebilirler.
Yabancılar, kendilerine verilen bu numarayı tüm resmi işlemlerinde kullanmalıdır. Banka işlemleri, telefon hattı alma, araç kaydı, vergi numarası işlemleri, noter işlemleri gibi pek çok işlemde YKN (Yabancı Kimlik Numarası) istenir. Yabancı kimlik numarası, Türkiye’deki kurumların ortak tanıdığı bir kimlik olduğu için işlemler bu numara üzerinden yürür. Örneğin bir yabancı çalışan, SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) kaydı yapılırken yabancı kimlik numarası ile sigorta girişi yapılır. Aynı şekilde vergi dairesinde potansiyel vergi numarası artık yabancı kimlik numarasına entegre olmuş durumdadır. Bu nedenle yabancı kimlik numarası, yabancının Türkiye’deki dijital kimliği gibidir.
Yabancı kimlik numarasının kullanımıyla ilgili dikkat edilmesi gereken bir husus, her yabancıya yalnız bir numara verilmesidir. Normal şartlarda her yabancının tek bir kimlik numarası olur ve o kişinin tüm Türkiye’deki resmi işlemleri o numara altında toplanır. Ancak bazı istisnai durumlarda bir yabancıya yanlışlıkla birden fazla yabancı kimlik numarası tahsis edildiği görülebilmektedir. Örneğin, kişi geçmişte bir ikamet izni almış ve numara verilmiş, sonra farkında olmadan çalışma izni alırken ikinci bir numara üretilmiş olabilir. Böyle bir durumda yabancının vakit kaybetmeden İl Göç İdaresi’ne başvurarak mükerrer numaraların birleştirilmesini talep etmesi gerekir. Genellikle Göç İdaresi, daha yeni tarihli verilen numarayı iptal edip eski numara üzerinden devam edilmesini sağlar. Aynı şekilde yabancının kimlik bilgilerinde bir yanlışlık varsa (isimde harf hatası, doğum tarihi yanlış girilmiş vb.), yine Göç İdaresi veya Nüfus Müdürlüğü bu düzeltmeleri yapar. Özellikle evlilik veya boşanma sonrasında soyadı değişikliği olduysa, yabancının kimlik numarası değişmez ancak sistemde kayıtlı soyadı güncellenmelidir. Bu tür güncellemeler için yabancılar, gerekli belgeler (evlilik cüzdanı, boşanma ilamı gibi) ile başvurarak kayıtlarını düzelttirebilirler.
Yabancı Kimlik Numarası Alma Sonuç
Özetle, yabancı kimlik numarası, Türkiye’de yaşayan yabancıların resmi işlemlerde kullanması zorunlu olan hayati bir bilgidir ve alınması nispeten basit bir idari işlemdir. İstanbul yabancılar hukuku avukatı yabancı kimlik numarası alma sürecinde danışmanlık vererek olası karışıklıkları önleyebilir. Yabancı kimlik numarası alınması sürecinde doğru belgelerle başvuru yapmak, gerektiğinde istisnai prosedürleri bilmek önemlidir. Bu süreç her ne kadar teknik bir işlem olsa da, özellikle ikamet izni olmadan numara alma gibi istisnai durumlarda, yasal prosedürlerin doğru uygulanması gerekir. Bu noktada hukuki destek almak, işlemlerin sorunsuz ilerlemesine yardımcı olur. Unutulmamalıdır ki yabancı kimlik numarasının eksikliği, bankacılık işlemlerinden eğitim ve sağlık hizmetlerine kadar pek çok alanda aksaklığa yol açabilir. Dolayısıyla, Türkiye’de resmi işlem yapacak her yabancının bu numarayı edinmesi kritik önemdedir. Yabancılar hukuku konusunda uzman bir avukat bu sürecin başından sonuna kadar yol gösterici olabilir ve yabancının tüm yasal yükümlülüklerini yerine getirmesine destek sağlayabilir.
Yabancı Kimlik Numarası Alma Sık Sorulan Sorular
Yabancı kimlik numarası kaç hanelidir ve hangi rakamlarla başlar?
Yabancı kimlik numarası 11 haneden oluşur ve genellikle 99 ile başlar. İlk iki hanesi 99 olup devamındaki 9 hane kişiye özeldir. Böylece toplamda on bir rakamlı benzersiz bir numara elde edilir. Bu format Türkiye’de yaşayan tüm yabancılar için standarttır.
Yabancı kimlik numarası olmadan resmi işlemleri yapabilir miyim?
Genellikle hayır. Banka hesabı açmak, ehliyet almak, hastanede muayene olmak, okul kaydı yaptırmak gibi birçok işlemde yabancı kimlik numarası istenmektedir. Geçici olarak turist vizesiyle kısa süre kalanlar bazı işlemleri pasaport numarasıyla yapabilse de, uzun vadeli işlemlerde mutlaka yabancı kimlik numarasına ihtiyaç duyulur. Bu nedenle, Türkiye’de oturma izni veya çalışma izni ile kalan herkesin yabancı kimlik numarası edinmesi zorunlu gibidir.
Yabancı kimlik numaramı nasıl öğrenebilirim veya unuttum, tekrar nereden bulabilirim?
Yabancı kimlik numaranız oturma izni kartınızın üzerinde yazar. Eğer kart yanınızda değilse veya unuttuysanız, e-Devlet sistemi üzerinden veya Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün resmi web sitesinden sorgulama yapabilirsiniz. Sorgulama için adınız, doğum yılınız, uyruğunuz gibi bilgileri girmeniz yeterli olacaktır; sistem size kayıtlı numaranızı gösterecektir.
Yabancı kimlik numarası ile T.C. kimlik numarası aynı şey mi?
Temel işlev olarak evet, ancak statü olarak hayır. Yabancı kimlik numarası, yabancılar için oluşturulmuş bir kimlik numarasıdır ve formatı Türk vatandaşlarının T.C. kimlik numarasıyla aynıdır (11 haneli olması gibi). Fakat Türk vatandaşlarının kimlik numaraları 1-9 arası bir rakamla başlarken, yabancılarınki 99 ile başlar. Resmi işlemlerde her ikisi de kimlik tanımlayıcı olarak kullanılır, ancak biri vatandaşları, diğeri yabancıları temsil eder.
Türkiye’de doğan bir yabancı bebek için yabancı kimlik numarası alınabilir mi?
Evet, alınabilir. Türkiye’de doğan fakat Türk vatandaşı olmayan (örneğin anne-babası yabancı) bir bebek için nüfus müdürlüğü veya Göç İdaresi aracılığıyla yabancı kimlik numarası verilir. Doğum bildirimi yapıldıktan sonra, çocuğun uyruğuna göre konsolosluk işlemleri yürütülürken Türkiye’de de yabancı kimlik numarası tahsis edilir. Bu numara sayesinde bebeğin sağlık ve nüfus kayıtları oluşturulur.
