İngiltere’de (ve Galler’de) gerçekleşen bir boşanma davası sonucunda alınan boşanma kararı, Türkiye’de kendiliğinden geçerli hale gelmez. Yani İngiltere’de evliliğini bitiren bir Türk vatandaşı, bu boşanmanın Türkiye’de de hukuken tanınması için ayrı bir süreçten geçmelidir. Aksi halde, Türkiye’deki nüfus kayıtlarına göre hala evli görünecek ve yeniden evlenme, miras paylaşımı gibi konularda sorunlar yaşayacaktır.
İngiltere’deki Boşanma Kararı ve Türkiye’de Geçerliliği
İngiltere’de boşanma süreci genellikle iki aşamalıdır: Decree Nisi (boşanma niyet beyanı) ve bir bekleme süresinin ardından verilen Decree Absolute (boşanmanın kesinleşmesi belgesi). Decree Absolute, evliliğin yasal olarak sona erdiğini gösterir ve kişinin yeniden evlenmekte serbest olduğunu belgeleyen nihai karardır. Ancak, bu belgenin Türkiye’de geçerli olabilmesi için tanıma işlemi yapılması zorunludur.
Yabancı bir ülke mahkemesinden (örneğin İngiltere’den) alınmış boşanma kararları, Türkiye’de doğrudan hüküm ifade etmez. Bu kararların Türkiye’de hüküm ve sonuç doğurabilmesi için Türk mahkemelerince tanınması ve gerekli ise tenfizi gerekir. Aksi halde, her iki eş de Türkiye’de hala evli sayılır ve boşanmanın getirdiği haklardan yararlanamaz. Örneğin, tanıma yapılmazsa İngiltere’de boşanmış olmanıza rağmen Türkiye’de yeni bir evlilik yapamazsınız; yapmanız halinde bu evlilik Türk makamlarınca geçersiz kabul edilir. Benzer şekilde, eski eşinizle karşılıklı yasal mirasçılık durumunuz devam eder.
Tanıma ve Tenfiz Süreci
Tanıma, İngiltere’deki mahkeme kararının (boşanma kararının) Türkiye’de de geçerli olduğunun tespit edilmesidir. Tenfiz ise bu kararın icra edilebilir yönlerinin (örneğin nafaka ödemesi hükmü varsa) Türkiye’de uygulanabilmesi için verilen mahkeme iznidir. İngiltere’deki boşanma genellikle mal paylaşımı, nafaka gibi hükümler de içeriyorsa, bu kısımların Türkiye’de icrası için tanıma yanı sıra tenfiz kararı da gerekebilir. Ancak, çoğu durumda taraflar sadece boşanma statüsünün tanınmasını yeterli bulmaktadır.
İngiltere boşanma kararının tanınması için aranan şartlar, diğer ülkelerle benzer olup MÖHUK m.54 ve devamında düzenlenmiştir. Kısaca:
- Kararın Kesinleşmesi: İngiltere’de verilen Decree Absolute’un alınmış olması, yani boşanma kararının İngiliz hukuku bakımından nihai hale gelmiş olması gerekir. Bu belge tanıma başvurusunda sunulmalıdır.
- Kamu Düzenine Aykırı Olmama: Boşanma kararı Türk kamu düzenine aykırı bir unsur içermemelidir (çoğunlukla standart boşanma kararlarında aykırılık bulunmaz).
- Savunma Hakkı: Davalı taraf (eşiniz) yargılama sırasında usulüne uygun şekilde haberdar edilmiş olmalıdır. Eğer eşiniz duruşmalara katılmadıysa bile, İngiliz mahkemesinin ona dava belgelerini tebliğ ettiğinin ispatı önemlidir.
- Yetki: İngiltere mahkemesinin, Türk mahkemelerinin münhasır yetki alanına girmeyen bir konuda karar vermiş olması gerekir (boşanma konusunda münhasır yetki söz konusu değildir, o yüzden sorun çıkmaz).
Yukarıdaki şartlar sağlanıyorsa, Türk mahkemesi İngiltere’deki boşanma ilamını tanır. Yargıtay kararlarında da vurgulandığı üzere, yabancı mahkeme kararlarının apostilli asılları ve tercümeleri tanıma davasında dosyaya sunulmak zorundadır. Bu nedenle, Decree Absolute belgesinin aslı, mahkemenin onayını ve mümkünse apostille mührünü taşımalı; ayrıca yeminli tercüman tarafından Türkçeye çevrilip noter tarafından onaylanmalıdır.
Başvuru Yolları: Konsoloslukta Tescil veya Tanıma Davası
İngiltere’de boşanmış olan Türk vatandaşları için Türkiye’de tanıma işlemi iki şekilde yapılabilir:
1. Konsolosluk veya Nüfus İdaresi Aracılığıyla: Eğer boşandığınız eşinizle birlikte hareket edebiliyorsanız, her ikiniz birden Türkiye’nin Londra Başkonsolosluğu gibi bir dış temsilciliğine veya Türkiye’de bir nüfus müdürlüğüne başvurarak boşanma belgenizi sunabilirsiniz. 2018’den beri yürürlükte olan Nüfus Hizmetleri Kanunu 27/A maddesi uyarınca, yabancı boşanma kararları tarafların birlikte müracaatı ile doğrudan nüfus kayıtlarına işlenebilmektedir. Bu başvuru için İngiliz mahkemesinin boşanma kararının (Decree Absolute’un) aslı, apostille tasdiki ve Türkçe tercümesi gereklidir. Başvurunun kabulü halinde, Türkiye’deki evlilik kaydınız boşanmış olarak güncellenir.
- Eşlerden Biri Yabancı ise: 2020 yılında yapılan bir değişiklik ile, eşlerden biri Türk vatandaşı diğeri yabancı uyruklu ise, Türk vatandaşı olan taraf tek başına da konsolosluk/nüfus başvurusu yapabilir. Örneğin eşiniz İngiliz vatandaşı ise ve tanıma için Türkiye’ye gitmek istemiyorsa, siz tek başınıza da idari tescil sürecini başlatabilirsiniz.
- Bu idari yol, sadece boşanmanın nüfusa tescili içindir. İngiltere mahkemesinin nafaka, velayet gibi kararları bu yolla Türkiye’de infaz edilmez. Bu konular ayrı davalar gerektirebilir.
2. Tanıma Davası Yoluyla: Eşinizle birlikte başvuru yapma imkanınız yoksa veya eski eşiniz işbirliği yapmıyorsa, Türkiye’de tanıma davası açmanız gerekir. Aile mahkemesinde açılacak tanıma (ve gerekiyorsa tenfiz) davasında, mahkeme İngiltere boşanma kararının yukarıda sayılan şartlara uygunluğunu inceler. Bu dava, boşanma olgusunu yeniden yargılamaz; sadece yabancı mahkeme kararının Türkiye’de geçerli sayılmasıyla ilgilenir.
- Yetkili Mahkeme: Eski eşinizin Türkiye’deki adresine göre yetkili Aile Mahkemesi’nde dava açılabilir. Eğer Türkiye’de adres yoksa, sizin yerleşim yerinizde veya son birlikte yaşadığınız yerde dava açılabilir.
- Dava Süreci: Taraflar uzlaşmış ise tanıma davası tek celsede sonuçlanabilir. Eski eşiniz davaya katılmazsa, mahkeme tebligatların usulüne uygun yapıldığını gördükten sonra karar verebilir. Genelde tanıma davaları birkaç ay içinde kesinleşir. Karar kesinleştikten sonra mahkeme, nüfus kaydının güncellenmesi için ilgili nüfus müdürlüğüne yazı gönderir ve böylece medeni haliniz boşanmış olarak kaydedilir.
- Belgeler: Davada, İngiliz mahkemesinin nihai boşanma kararı (Decree Absolute), bu kararın apostillenmiş ve tercümeli sureti, varsa kesinleşme tarihi belgesi, tarafların kimlik bilgileri ve vekaletname (avukat ile takip ediliyorsa) sunulur. Özellikle belgenin apostil ve tercümesi kritik önem taşır; Yargıtay, tercümesi eklenmemiş yabancı ilama dayanılarak tanıma kararı verilemeyeceğini belirtmiştir.
İngiltere’de Boşanmanın Türkiye’de Tanınması Sonuç
Özetle, İngiltere’de boşanmış bir kişinin bu boşanma kararını Türkiye’de tanıtması şarttır. Bu sayede, kişiler Türk hukuku karşısında da bekâr statüsüne kavuşacak ve yeniden evlenme özgürlüğü, mal paylaşımı, nafaka talepleri gibi haklarını kullanabilecektir. Tanıma yapılmadığında ortaya çıkan sorunlar ciddi boyutlarda olabilir: Yeni yapılacak bir evlilik geçersiz sayılabilir, eski eşler birbirlerinin mirasçısı olmaya devam edebilir ve boşanmaya bağlı mali haklar talep edilemez. Bu nedenle, İngiltere’de boşanan Türk vatandaşları vakit kaybetmeden tanıma işlemlerini başlatmalıdır.
Günümüzde tanıma işlemi oldukça rutin hale gelmiştir. Eğer iki taraf birlikte hareket edebiliyorsa, konsolosluk aracılığıyla ya da nüfus müdürlüğü üzerinden kısa sürede nüfus kayıtları güncellenebilir. Ancak bu mümkün değilse, Türk mahkemelerinde açılacak tanıma davası ile boşanmanın Türkiye’de tek taraflı olarak tanınması mümkündür. Bu davalar genellikle hızlı sonuçlanır ve karmaşık bir prosedür içermez. Ancak eksiksiz belge sunulması ve usul kurallarına uyulması büyük önem taşır. Sürecin sorunsuz ilerlemesi için bir İstanbul boşanma avukatı ile çalışmak faydalı olacaktır. Özellikle yurt dışında yaşayan kişiler açısından, deneyimli bir İstanbul boşanma avukatı süreci çok daha kolay hale getirebilir.
İngiltere’de Boşanmanın Türkiye’de Tanınması Sık Sorulan Sorular
İngiltere’de boşandım. Türkiye’de de boşanmış sayılıyor muyum?
Hayır. İngiltere’deki boşanmanız Türkiye’de otomatik geçerli değildir. Türkiye’de tanıma işlemi yapmadığınız sürece Türk hukukunda halen evli görünürsünüz. Bu nedenle tanıma başvurusu yapmanız gerekir.
Decree Absolute belgesini nasıl temin edip Türkiye’ye sunmalıyım?
Decree Absolute (boşanmanın kesinleşme belgesi) genellikle İngiltere’de mahkeme tarafından taraflara verilir. Bu belgenin aslını veya mahkemeden alacağınız onaylı bir kopyasını Apostille yaptırmalısınız. Ardından yeminli tercüman ile Türkçeye çevirtip notere onaylatmalısınız. Bu şekilde hazırlanmış belgeyle Türkiye’de tanıma davası açabilir veya konsolosluğa başvurabilirsiniz.
Eski eşim İngiliz ve tanıma için Türkiye’ye gelmek istemiyor. Ne yapabilirim?
2020’de yapılan düzenleme sayesinde, eşiniz yabancı uyruklu olduğu için siz tek başınıza Türk konsolosluğuna veya nüfus müdürlüğüne başvurarak boşanmayı tescil ettirebilirsiniz. Bu idari yol mümkün olmazsa, Türkiye’de tanıma davası açabilirsiniz. Dava sırasında eşiniz gelmese dahi, mahkeme ona İngiltere’de tebligat yapacak; tebligat ulaştıktan veya ilana çıktıktan sonra, eşiniz davaya katılmasa bile dava ilerleyerek karara bağlanacaktır.
Tanıma davası ortalama ne kadar sürer ve masrafları nelerdir?
Tanıma davaları genellikle 8-12 ay içinde sonuçlanabilir. Eğer tebligatlar hızlı yapılır ve itiraz olmazsa tek duruşmada bitebilir. Masraf olarak, dava harcı ve tercüme, apostille, noter onayı gibi belgeler için ücretler söz konusudur. Bu masraflar makul düzeydedir ve genellikle birkaç bin lira civarında kalır. İdari başvuru yolunda ise harç yerine sadece tercüme ve onay masrafları vardır, ekstra mahkeme harcı gerekmez.
