Teknolojinin hızlı ilerlemesiyle birlikte birçok hukuki prosedür, dijital ortamda yürütülür hale gelmiştir. Evlilik birliğini kısa sürede sona erdirmenin yolu olan anlaşmalı boşanma da bu dönüşümden payını almaktadır. Bu noktada akıllara “Uzaktan Anlaşmalı Boşanma mümkün müdür?” sorusu gelmektedir. İşte bu makalede, Anlaşmalı Boşanma sürecini tüm detaylarıyla hukuki açıdan ele alarak, HMK 149 hükümlerini de göz önünde bulunduracağız.
Anlaşmalı Boşanma Nedir?
Anlaşmalı boşanma, Türk Medeni Kanunu çerçevesinde evliliğin en az 1 yıl sürmesi, tarafların tüm boşanma koşullarında (velayet, tazminat, nafaka vb.) mutabık kalması ve mahkeme huzurunda bu iradelerini bizzat teyit etmesiyle sonuçlanan hızlı bir boşanma sürecidir.
- Taraflar evlilik birliğini sona erdirmek istediklerinde, her konuda anlaşmaya varmalıdırlar.
- Hakim, bu anlaşmanın özgür iradeyle gerçekleşip gerçekleşmediğini denetlemek amacıyla eşleri aynı anda dinler.
Geleneksel olarak, fiziki duruşma esnasında tarafların hakimin karşısına çıkması zorunludur. Ancak Uzaktan Anlaşmalı Boşanma fikri, taraflar farklı yerlerde bulunsalar bile duruşmaya ses ve görüntü nakli yöntemiyle katılma ihtimalini gündeme getirmektedir.
Uzaktan Anlaşmalı Boşanma Kavramı
Uzaktan Anlaşmalı Boşanma, tarafların teknolojik araçlar yardımıyla, fiziksel olarak mahkeme salonunda bulunmadan, online duruşma sistemi üzerinden boşanmalarına olanak tanıyan bir yöntemdir. Bu yöntemin hayata geçirilebilmesi için ise HMK 149 temel bir hukuki dayanak oluşturur.
HMK 149, mahkemelerin, tarafların rızası bulunduğu takdirde ses ve görüntü nakli yoluyla duruşma yapmalarını mümkün kılar. Böylece hakim, tarafların söylemlerini eşzamanlı olarak dinleyebilir, vücut dilini gözlemleyebilir ve doğrudan soru sorabilir. Bu da Anlaşmalı Boşanma sürecinin etkin ve güvenilir şekilde yürütülmesine yardımcı olur.
Uzaktan Anlaşmalı Boşanma Sürecinin İşleyişi
Uzaktan Anlaşmalı Boşanma pratiği mahkemenin online duruşma düzenlemesiyle başlar. Taraflar, belirlenen tarih ve saatte görüntülü bağlantı kurar. Hakimin duruşmayı yönettiği yazılım üzerinden:
- Tarafların kimlik kontrolü yapılır.
- İradi açıklamalar kayıt altına alınır.
- Gerekirse ek belgeler elektronik ortamda paylaşılır.
Bu noktada cep telefonu ile basit bir görüntülü aramanın, yasal ve teknik kriterleri tam olarak karşılamadığı unutulmamalıdır. Önemli olan, mahkemenin kullandığı resmi altyapı üzerinden, hakim denetiminde gerçekleştirilen görüntülü duruşma yöntemidir.
Cep Telefonundan Görüntülü Arama Neden Yeterli Değil?
Uzaktan Anlaşmalı Boşanma fikrinde en sık karıştırılan konu, telefonda görüntülü görüşme ile resmi duruşmanın aynı şey olmadığıdır. Cep telefonuyla görüntülü arama:
- Kayıt altına alınması ve mahkeme tutanağına tam olarak geçirilmesi güçtür.
- Bağlantı kalitesi, duruşma güvenliğini riske atabilir.
- Hakimin tarafları etkili bir şekilde yönlendirmesi ve kimlik doğrulaması zorlaşır.
Dolayısıyla, salt cep telefonu aracılığıyla anlık görüntülü görüşme yapmak, uzaktan boşanma davasının yasal gerekliliklerini yerine getirmez.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesi’nin 2021/7601 E. 2021 / 6759 K. Sayılı Kararı
Somut olayda dosyanın incelenmesinden; tarafların dosyaya sunduğu 05.02.2018 tarihli anlaşmalı boşanma protokolünün taraflarca değil, taraf vekilleri tarafından imzalandığı, ayrıca 06.02.2018 tarihli duruşmada davacı erkeğin hazır bulunmadığı, davacı erkeğin Fransa`da bulunması sebebi ile oğlu Yasin Öztürk`ün cep telefonundan davacı erkeğin görüntülü olarak aranarak beyanının tutanağa geçirildiği ve bu şekilde tarafların boşanmalarına karar verildiği anlaşılmaktadır. Yukarıda bahsedilen kanun hükmü gereğince davacı ve davalı asıl tarafından imzalanmış anlaşma protokolü olmadan ve davacı erkek duruşmada hazır olup mahkeme hakimince bizzat dinlenilmeden Türk Medeni Kanunu`nun 166/3. maddesi uyarınca tarafların boşanmalarına karar verilmesi usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
Hakimin Rolü ve Denetimi
Anlaşmalı boşanma davasında hakimin en önemli görevi, tarafların anlaşmaya zorla mı yoksa tamamen özgür iradeyle mi vardığını saptamaktır. Uzaktan Anlaşmalı Boşanma sisteminde de bu prensip aynen devam eder. Hakim, yüz yüze olduğu gibi taraflara doğrudan sorular yöneltebilir. Böylelikle Uzaktan Anlaşmalı Boşanma olsa bile, hakimin denetim ve onay mekanizması kesintisiz sürer.
Sonuç
Uzaktan Anlaşmalı Boşanma, HMK 149 sayesinde kanuni bir zemine dayanmaktadır. Tarafların rızası, uygun teknik altyapı ve mahkemenin resmi görüntülü duruşma düzenlemesiyle hayata geçirilebilir. Ancak, cep telefonu üzerinden basit bir görüntülü görüşme, hukuki standartları karşılamaz. Önemli olan, hakimin eşzamanlı gözlemi ve tarafların irade beyanlarını resmi duruşma niteliği taşıyacak şekilde sunmasıdır. Çelik & Baştürk Hukuk ve Danışmanlık Ofisi olarak Uzaktan Boşanma Mümkün Müdür? konusunda destek sunuyoruz. Av. Tolga ÇELİK ve Av. M. Nur BAŞTÜRK olarak müvekkillerimizin her aşamada yanındayız.
Eğer siz de Anlaşmalı Boşanma ile ilgili hukuki destek arıyorsanız, ofisimizle iletişime geçerek detaylı bilgi alabilir, sürecinizi sorunsuz bir şekilde tamamlayabilirsiniz. Hukuki güvenceyle en doğru adımları birlikte atalım.
Sık Sorulan Sorular
Telefonla görüntülü görüşme tamamen geçersiz mi?
Telefonla basit görüntülü görüşme, mahkeme denetimi olmaksızın gerçekleştirildiğinde duruşma niteliği taşımaz. Resmi online duruşma sistemleriyle aynı standartlara sahip değildir.
Aynı anda dinlenme şartı neden önemli?
Anlaşmalı boşanmada, tarafların gerçek iradelerinin teyidi esastır. Aynı anda dinlenme, zorlama veya kandırma ihtimalini minimize eder, hakimin doğrudan gözlem yapmasını sağlar.
