Yabancı Kimlik Numarası Nedir?
Yabancı Kimlik Numarası (YKN), Türkiye’de uzun süreli olarak bulunan yabancıların resmi işlemlerini yapabilmesi için devlet tarafından verilen 11 haneli, “99” ile başlayan özel bir kimlik numarasıdır. Bu numara, Türk vatandaşlarının T.C. kimlik numarasından farklı olarak, yabancılara mahsus bir tanımlayıcıdır. 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu uyarınca en az altı ay süreli ikamet izni, çalışma izni veya uluslararası koruma statüsü alan yabancılara Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından YKN tahsis edilir. Yabancı kimlik numarası, yabancı uyrukluların Türkiye’deki resmi makamlar nezdinde tanınmasını sağlar ve birçok işlemin yapılabilmesi için zorunludur. Örneğin, hastane kaydı, banka hesabı açmak, okul kayıt işlemleri, noter işlemleri gibi günlük hayattaki birçok işlemde yabancıların YKN kullanması gerekir. Bu nedenle, Türkiye’de ikamet eden bir yabancı için YKN sahibi olmak son derece önemlidir. Nitekim yabancı kimlik numarası olmadan birçok kurum işlem yapmamaktadır; YKN olmaması, yabancının Türkiye’de resmî işlemlerini gerçekleştirmesinde engel teşkil edebilir.
99 ile Başlayan Yabancı Kimlik Numarası Özellikleri
Türkiye’de verilen yabancı kimlik numaralarının en belirgin özelliği “99” rakamıyla başlamasıdır. YKN toplam 11 haneden oluşur ve ömür boyu unique (eşsiz) bir numaradır; bir yabancıya bir kez tahsis edildiğinde değişmez. Bu numara, yabancının Türkiye’deki resmi kimlik kartında yer alır ve T.C. kimlik numarası formatına uygun olarak düzenlenir. YKN sahibi olmak, kişiye vatandaşlık statüsü vermez, ancak Türkiye’de yasal olarak bulunduğunu ve kayıt altına alındığını gösterir. Bu sebeple yabancı kimlik numarasına sahip olmak, yabancının hukuki durumunu kolaylaştıran bir unsurdur. Örneğin, 99 ile başlayan bu numaraya sahip olmak yabancıya oy kullanma hakkı vermez – oy verme hakkı sadece vatandaşlara mahsustur (geçici koruma kimlik belgesi sahibi yabancılar YKN sahibi olsalar da oy kullanamazlar). Bu numara esasen bir tanımlayıcıdır ve yabancının Türkiye’deki tüm resmi kayıtlarında kullanılmak zorundadır. Yabancı kimlik numarası alan kişiler, Türkiye’de bulundukları süre boyunca bu numarayı kullanarak işlemlerini yapar; ülkeden ayrıldıklarında ve ikamet izinleri sona erdiğinde ise YKN pasif hale gelebilir ancak kişi tekrar ikamet izni alırsa aynı numara reaktive edilir. Bu uygulama, devletin yabancıların hareketlerini takip edebilmesi ve entegre bir kimlik sistemi oluşturabilmesi amacıyla geliştirilmiştir.
99 ile Başlayan Yabancı Kimlik Numarası Kimlere Verilir?
Yabancı kimlik numarası, belirli şartları taşıyan yabancılara verilir. Kanunen, Türkiye’de en az 6 ay süreli geçerli bir ikamet tezkeresi (oturma izni) alan her yabancıya YKN tahsis edilmektedir. Dolayısıyla turistik vizeyle kısa süreli gelen veya 90 güne kadar kalan yabancılar genellikle YKN almazlar; bu kişiler yerine geçici vergi kimlik numarası gibi başka tanımlayıcılar kullanabilir. Ancak aşağıdaki gruplar genellikle YKN almaya hak kazanır:
- İkamet İzni Alanlar: Kısa dönem, uzun dönem, öğrenci, aile vb. oturma izni türlerinden birini alan her yabancı, ikamet izni kartı üzerinde 99 ile başlayan bir YKN’ye sahip olur. Örneğin, çalışma amacıyla kısa dönem ikamet izni alan bir mühendis ya da eğitim amacıyla öğrenci ikamet izni alan bir üniversite öğrencisi, ikamet kartını aldığında üzerinde yabancı kimlik numarasını görür.
- Çalışma İzni Alanlar: Çalışma izni alan yabancılara ayrıca ikamet izni almalarına gerek kalmaksızın (çalışma izni doğrudan ikamet izni yerine geçtiği için) YKN verilir. Çalışma izni kartı aynı zamanda ikamet izni yerine geçtiğinden, çalışma izni kartı sahibi yabancının da kimlik numarası 99 ile başlar.
- Uluslararası Koruma veya Geçici Koruma Statüsündekiler: Türkiye’de mülteci, şartlı mülteci, ikincil koruma veya geçici koruma kapsamında bulunan yabancılara kimlik belgesi düzenlenir ve bu kimlikler üzerinde de 99 ile başlayan yabancı kimlik numarası bulunur. Örneğin, geçici koruma altındaki Suriye uyruklu yabancılara verilen kimlik belgesinde YKN yer alır; 5490 sayılı Kanun gereği bu kişilere de yabancı kimlik numarası tahsis edilir. Yargıtay 7. Ceza Dairesi’nin bir kararında da geçici koruma kimlik belgesi verilen yabancılara 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu kapsamında YKN verileceği açıkça belirtilmiştir.
- Mavi Kartlılar: Doğumla Türk vatandaşı olup çıkma izni ile vatandaşlıktan ayrılan kişiler “mavi kart”lı olarak Türk vatandaşı haklarının bir kısmını korurlar; mavi kartlıların da nüfus kayıtlarında “yabancı kimlik numarası” bulunur (bu numara da 99 ile başlayabilir). Ancak mavi kartlılar teknik olarak vatandaş olmadıkları için, onların kimlik numaraları da ayrı tutulur.
Bunların dışında, 6 aydan kısa süreli veya resmi bir statü olmaksızın Türkiye’de bulunan yabancılara YKN verilmez. Örneğin, turistik amaçla 90 günlüğüne vizeyle gelen bir turistin YKN’si olmaz; ihtiyaç duyarsa bazı işlemler için vergi kimlik numarası alması gerekir. Öte yandan, Türkiye’de doğan yabancı uyruklu bebeklere de ebeveynlerinin ikamet durumuna bağlı olarak YKN tahsis edilebilir (ebeveynleri yasal ikamet sahibiyse, çocuklarına da ikamet izni alınarak YKN verilir). Yabancı kimlik numarası tahsis edilirken yabancının uyruk bilgileri, doğum tarihi, adı-soyadı gibi bilgiler MERNIS sistemine kaydedilir ve oluşturulan YKN, yabancıya bildirilir.
Yabancı Kimlik Numarası Nasıl Alınır?
Türkiye’de bir yabancının 99 ile başlayan kimlik numarasını alabilmesi için öncelikle resmi olarak ikamet izni veya çalışma izni gibi bir başvuru sürecine girmesi gerekir. Tek başına yabancı kimlik numarası için ayrı bir başvuru kanalı yoktur; YKN, yapılan izin başvurularının onaylanması halinde otomatik olarak tahsis edilen bir numaradır. Aşağıda YKN edinmenin başlıca yolları açıklanmıştır:
- İkamet İzni Başvurusu Yoluyla: Yabancı uyruklu kişiler, ülkeye geldikten sonra kalış amacına uygun bir ikamet izni (oturma izni) türüne başvurarak YKN alabilirler. Göç İdaresi Başkanlığı’nın e-İkamet sistemi üzerinden yapılan başvuru onaylandığında, yabancıya ikamet kartı verilir. Bu kartın üzerinde T.C. Kimlik No kısmında 99 ile başlayan yabancı kimlik numarası yazılı olacaktır. Örneğin, turistik amaçlı kısa dönem ikamet izni, aile ikamet izni, öğrenci ikamet izni gibi kategorilerde başvuru yapıp onay alan herkes YKN sahibi olur. Başvuru sürecinde yabancıdan pasaport bilgileri, biyometrik fotoğraf, kalacağı adres, gelir durumu, sağlık sigortası gibi belgeler talep edilir. Başvurunun Göç İdaresi tarafından kabul edilip onaylanması ile birlikte, sistem otomatik olarak yabancı kimlik numarası üretir ve kart basımında bu numarayı kullanır.
- Çalışma İzni Başvurusu Yoluyla: Bir yabancı, Türkiye’de bir işveren yanında çalışmak için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na çalışma izni başvurusu yapabilir. Çalışma izni başvurusu onaylandığında yabancıya verilen çalışma izni kartı aynı zamanda o yabancının ikamet izni yerine de geçtiğinden, bu kart üzerinde de 99 ile başlayan YKN yer alır. Dolayısıyla çalışma iznini alan yabancı, ayrıca Göç İdaresi’ne gitmeden de YKN sahibi olur; numarası çalışma izni sürecinde oluşturulmuştur. Örneğin, Türkiye’de bir şirket yabancı bir mühendis için çalışma izni aldığında, mühendis doğrudan yabancı kimlik numarasına sahip olur ve bu numara kartında yazar.
- Uluslararası/Geçici Koruma Başvurusu Yoluyla: Mülteci veya geçici koruma kapsamında (örneğin Suriyeli sığınmacılar gibi) koruma başvurusu kabul edilen yabancılara Göç İdaresi tarafından kimlik belgesi düzenlenir. Bu kimlik belgesinde de yabancı kimlik numarası bulunur. Geçici koruma kimlik belgesi düzenlenen kişilere 5490 sayılı Kanun kapsamında YKN verileceği hem kanun hem de ilgili yönetmelik tarafından öngörülmüştür. Örneğin, geçici koruma altındaki bir yabancı, kayıt işlemleri tamamlandığında valilik tarafından verilen geçici kimlik belgesinde 99 ile başlayan numarasını almış olur.
- İstisnai Durumlarda Talep Üzerine: Normalde YKN, yukarıdaki izin süreçleriyle otomatik gelse de, istisnai olarak herhangi bir nedenle ikamet izni almadan da YKN alınması gerekebilir. Örneğin, bazı resmî kurumlar, işlem yapacak yabancıdan YKN isteyebilir ancak yabancının henüz ikamet izni süreci tamamlanmamıştır. Bu durumda, ilgili kurumun talebiyle Göç İdaresi’nden yabancı kimlik numarası alınabilir. Uygulamada, hastanelerde acil tedavi gereken yabancılar veya çocuklarını okula kaydettirecek yabancılar için bu durum söz konusu olabilir. Böyle hallerde yabancı, işlem yapacağı kurumdan kendisine YKN gerektiğine dair resmi bir yazı/dilekçe alıp Göç İdaresi’ne başvurarak YKN tahsisi isteyebilir. Göç İdaresi, bu talebi değerlendirip yabancıya bir kimlik numarası atayabilir. Bu yöntem, bir tür geçici YKN sağlama yolu olarak düşünülebilir, ancak nihai olarak yabancının yine bir ikamet veya benzeri izin sürecine girmesi beklenir.
Yabancı kimlik numarası almak için, yukarıdaki süreçlerde mutlaka yabancının kimlik bilgilerinin resmi mercilere beyan edilmesi ve kayıt altına alınması şarttır. Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun bir kararında, yakalanan bir yabancının üzerinde hiçbir kimlik belgesi bulunmaksızın, sadece beyan ettiği bilgilere dayanarak işlem yapılmasının usul ve yasaya aykırı olduğu vurgulanmıştır. Bu karar, yabancıların kimlik tespiti ve kayıt altına alınmasının önemini gösterir. Dolayısıyla, Türkiye’de yaşayan her yabancının en kısa sürede yasal bir statüye başvurup YKN alması, hem kendi hakları hem de idarenin yükümlülükleri açısından gereklidir.
Yabancı Kimlik Numarasının Sorgulanması ve Kullanımı
Yabancı kimlik numarası, tahsis edildikten sonra e-Devlet sistemi ve Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü kayıtlarında görülebilir. Bir yabancı, YKN’sini öğrendikten sonra bunu resmi işlemlerde T.C. kimlik numarası yerine kullanır. YKN sorgulama işlemi, e-Devlet kapısı üzerinden pasaport bilgileriyle yapılabilir; Göç İdaresi’nin sisteminde kayıtlı olan yabancılar, pasaport numarası ve doğum yılı gibi bilgilerle YKN’lerini öğrenebilirler. Ayrıca Göç İdaresi İl Müdürlükleri veya 157 YİMER çağrı merkezi aracılığıyla da YKN öğrenmek mümkündür. İkamet veya çalışma izni onaylandığında yabancıya verilen belgede numara yazdığından, aslında ayrı bir sorgulamaya çoğu zaman gerek kalmaz. Bununla birlikte, kartın basımı sürecinde numarasını hemen öğrenmek isteyenler için e-Devlet’te “Yabancı Kimlik No Sorgulama” hizmeti bulunmaktadır.
Yabancı kimlik numarası, tıpkı vatandaşların T.C. kimlik numarası gibi, tüm resmî kayıtlara geçer. Banka hesabı açarken banka bu numarayı talep eder; bir sözleşme yapılırken (örneğin bir kira sözleşmesi noter tasdiki) yabancının kimlik numarası belgeye yazılır; hastanelerde merkezi sağlık sistemine kayıt bu numara ile yapılır; eğitim kurumlarında yabancı öğrencilerin YKN üzerinden MEB sistemine girişi sağlanır. Ayrıca yabancılar için adres kayıt sistemine kayıt işlemi de bu YKN ile gerçekleştirilir. Yani, yabancı kimlik numarası yabancının Türkiye’deki dijital kimliği gibidir. Bu nedenle, numaranın alınması kadar, doğru kullanılması ve korunması da önemlidir. Yabancı, numarasını başkalarıyla paylaşırken dikkat etmeli, nasıl ki bir T.C. vatandaşı kimlik numarasını koruyorsa, aynı özen gösterilmelidir.
Birden Fazla YKN Olabilir mi? Hatalı Bilgiler ve Çözümü
Bazı durumlarda, sistem hataları veya farklı zamanlarda yapılan başvurular nedeniyle aynı kişiye birden fazla yabancı kimlik numarası verildiği görülebilir. Özellikle eski dönemlerde Göç İdaresi ile Nüfus idaresinin veri tabanlarının entegrasyonunda sorunlar olduğundan, yabancılar farklı illerde başvuru yaptıklarında farklı numaralar alabiliyorlardı. Günümüzde bu durum büyük ölçüde giderilmiştir; MERNIS üzerinden tekil kayıt tutulmaktadır. Ancak yine de eğer bir yabancı, geçmişte farklı bir statüyle (örneğin önce turist ikamet izni, sonra çalışma izni) iki kez başvuru yapmışsa, iki farklı YKN oluşmuş olabilir. Böyle bir durumda yabancının yapması gereken, yetkili makamlara başvurarak tek bir YKN üzerinde kayıtların birleştirilmesini talep etmektir. Nüfus ve Vatandaşlık İşleri veya Göç İdaresi, gerekli incelemeyi yaparak mükerrer kayıtları birleştirir ve kullanılacak tek YKN’yi belirler. Yabancının bu süreçte eski numaralarını kullanmaması, resmi yazışmalarda da tek numarayı referans göstermesi gerekir.
Benzer şekilde, YKN’ye bağlı kişisel bilgilerde (isim, soyisim, doğum tarihi vb.) hata varsa, bunların da düzeltilmesi önemlidir. Özellikle pasaporttaki isim ile YKN sistemindeki ismin uyuşmaması ileride hukuki sorunlara yol açabilir. Bu tür hatalar, il göç idaresine dilekçe ile başvurularak düzeltilebilir. Yargı kararları da yabancıların kimlik bilgilerinin doğru tespitinin önemini vurgulamaktadır. Örneğin, bir Yargıtay kararında, resmi belgede sahtecilik suçlamasıyla yargılanan bir yabancının vatandaşlık başvurusu sürecinde, hakkında kesinleşmiş bir olumsuz tespit olmaması nedeniyle talebinin reddinin hukuka aykırı bulunduğu ifade edilmiştir. Bu durum, yabancıların kayıtlarındaki yanlış veya eksik bilgilerin, haksız sonuçlara yol açmaması için ne denli dikkatli ele alınması gerektiğini gösterir.
99 ile Başlayan Yabancı Kimlik Numarası Nasıl Alınır Sonuç
Türkiye’de uzun süre yaşamak isteyen yabancılar için 99 ile başlayan yabancı kimlik numarası adeta bir anahtar niteliğindedir. Bu numara, yabancının Türkiye’de tanınmasını ve tüm resmi işlemlere katılabilmesini sağlar. İkamet izni, çalışma izni veya uluslararası koruma gibi yasal statüler yoluyla elde edilen YKN, yabancının günlük hayatını kolaylaştıran ve haklarını güvence altına alan bir unsurdur. Özellikle banka işlemleri, sağlık hizmetleri, eğitim ve yasal işlemler düşünüldüğünde, YKN olmadan yabancıların hareket alanı çok kısıtlı kalacaktır. Kanun koyucu, yabancı kimlik numarasının verilmesi ve kullanılması hususunda net düzenlemeler yapmıştır; 5490 sayılı Kanun ile 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu hükümleri, yabancıların kayıt altına alınmasını ve kimliklendirilmesini zorunlu tutmaktadır. Bu bağlamda, Türkiye’de yaşayan her yabancının en kısa sürede yasal bir statü edinerek YKN alması tavsiye edilir. Aksi halde, vize süresi dolmasına rağmen ikamet izni almayan kişilerin kaçak duruma düşmesi ve ciddi idari yaptırımlarla karşılaşması olasıdır. Yabancı kimlik numarası alım sürecinde veya sonrasında karşılaşılan sorunlar, genellikle idari başvurularla çözülebilir; ancak karmaşık durumlarda hukuki destek almak önemlidir. Özellikle birden fazla kimlik numarası sorunu, ikamet izni reddi veya iptali gibi hallerde, bir İstanbul yabancılar hukuku avukatı sürece müdahil olarak yabancının haklarını koruyabilir. Bu alanda uzman bir İstanbul yabancılar hukuku avukatı, başvuruların eksiksiz yapılması, gerekirse idari dava yoluyla hak arama gibi konularda bireylere profesyonel destek sunacaktır. Sonuç olarak, yabancı kimlik numarası, Türkiye’deki yabancıların hukuki görünürlüğünün temel aracıdır ve doğru adımlarla elde edilip kullanıldığında, yabancıların yaşamını kolaylaştırmaktadır.
99 ile Başlayan Yabancı Kimlik Numarası Nasıl Alınır? Sık Sorulan Sorular
Yabancı kimlik numarası almak için nereye başvurulur?
YKN almak için doğrudan bir kuruma başvuru yapmanız gerekmez. Türkiye’de ikamet izni veya çalışma izni başvurusu yaptığınızda ve başvurunuz onaylandığında, yabancı kimlik numaranız otomatik olarak oluşturulur. İkamet izni için Göç İdaresi’ne, çalışma izni için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na başvurmalısınız. Başvuru onaylandıktan sonra YKN’nizi ikamet/çalışma izni kartınızdan öğrenebilirsiniz.
Yabancı kimlik numaramı nasıl öğrenebilirim?
İkamet izni veya çalışma izni kartınız varsa, kartın üzerinde 99 ile başlayan 11 haneli numara sizin YKN’nizdir. Henüz kart elinize ulaşmadıysa, e-Devlet üzerinden “Yabancı Kimlik No Sorgulama” hizmetini kullanarak pasaport numaranızla sorgulayabilirsiniz. Ayrıca Göç İdaresi’nin il müdürlüklerinden veya 157 çağrı merkezinden de kimlik numaranızı öğrenebilirsiniz.
Yabancı kimlik numarası ile T.C. kimlik numarası aynı şey mi?
Format olarak benzese de, yabancı kimlik numarası sadece yabancı uyruklu kişiler için verilen ve 99 ile başlayan numaradır. T.C. kimlik numarası ise vatandaşlar içindir ve farklı başlangıç rakamları olabilir. YKN, yabancıya vatandaşlık vermez, sadece resmi işlemlerde kullanılacak bir tanıtıcı numaradır.
YKN sahibi yabancılar oy kullanabilir mi veya diğer vatandaşlık haklarına sahip mi?
Hayır. Yabancı kimlik numarası sahibi olmak, kişiye Türk vatandaşlarının siyasi haklarını vermez. Yani YKN’niz olsa bile oy kullanamaz, askere gidemez veya kamu görevlerine atanamazsınız. Bu haklar sadece vatandaşlara mahsustur. YKN sizi sadece resmi işlemlerde tanımlar; vatandaşlığa geçene dek yabancı statünüz devam eder.
Yabancı kimlik numaram varsa Türkiye’de süresiz kalabilir miyim?
Yabancı kimlik numarası, bir ikamet izni veya benzeri statüye bağlı olarak verilir. Yani YKN’nizin olması, o statünüzün (ikamet izni, çalışma izni vs.) geçerli olduğu süreyle sınırlı olarak Türkiye’de kalabileceğiniz anlamına gelir. İkamet izninizin süresi dolduğunda YKN de pasif hale gelir. Süresiz kalabilmek için uzun dönem ikamet izni almanız veya vatandaşlığa geçmeniz gerekir.
